Peningamál - 01.07.2006, Qupperneq 39

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
39
stuðlað að hinum mikla vöruskiptahalla á fyrsta fjórðungi ársins. Því
má gera ráð fyrir að innflutningur bíla dragist saman það sem eftir er
ársins. Hins vegar þarf að hafa í huga að fyrst í stað vinna hin svoköll-
uðu J-kúrfu áhrif á móti hjöðnun hallans, þar sem innfluttar vörur sem
ákvörðun var tekin um að flytja inn til landsins áður en gengið lækk-
aði verða dýrari áður en eftirspurn nær að bregðast við verðhækkun
þeirra. Á síðari helmingi ársins ætti eftirspurnaráhrifanna þó að vera
farið að gæta í auknum mæli.
Halli á þjónustuviðskiptum við útlönd nam rúmlega 15 ma.kr. á
fyrsta ársfjórðungi, en á sama tíma í fyrra voru þjónustuviðskipti óhag-
stæð um 9 ma.kr. Innflutt þjónusta jókst um 13% á föstu gengi en
útflutningur þjónustu dróst saman um 6%. Tekjur af erlendum ferða-
mönnum á fyrsta ársfjórðungi jukust um 8½% frá fyrra ári en ferða-
útgjöld Íslendinga erlendis jukust hins vegar um 26% á tímabilinu og
nam halli á þessum lið þjónustuviðskipta tæpum 9 ma.kr.
Áhrif stóriðjuframkvæmda
Ekki liggja fyrir nákvæmar tölur um þátt álvers- og virkjanafram-
kvæmda í innflutningi vöru og þjónustu. Áætlanir framkvæmdaaðila
gera ráð fyrir að heildarkostnaður við stóriðjuframkvæmdir á þessu ári
verði um 113 ma.kr. Jafnframt er áætlað að um 65% af kostnaðinum
felist í innfluttri vöru og þjónustu. Sé þeim kostnaði dreift jafnt yfir
árið má ætla að fluttar hafi verið inn vörur og þjónusta vegna stóriðju-
framkvæmda að andvirði tæpra 17 ma.kr. á fyrsta ársfjórðungi. Því
má álykta að tæplega 40% hallans á vöru- og þjónustuviðskiptum og
tæplega 28% viðskiptahallans á fyrsta ársfjórðungi megi rekja beint
til stóriðjuframkvæmda. Að þessum áhrifum frátöldum stendur þó
eftir viðskiptahalli sem er óhagstæður um sem nemur 18½% af vergri
landsframleiðslu.
Hrein staða þjóðarbúsins við útlönd versnar
Aukinn viðskiptahalli og veikara gengi krónunnar skiluðu sér í versn-
andi stöðu þjóðarbúsins gagnvart umheiminum. Á fyrsta ársfjórðungi
versnaði hrein erlend skuldastaða þjóðarbúsins um 191 ma.kr. Tæp
60% af breytingunni skýrist af gengislækkun krónunnar en afgangur-
inn af viðskiptahalla. Hlutfallslega hækkuðu erlendar eignir álíka mikið
og skuldir, eða um rúmlega fjórðung. Skuldastofninn er hins vegar
töluvert stærri en eignirnar og því versnaði hreina erlenda skulda-
staðan lítils háttar. Heldur hefur dregið úr erlendum langtímalánum
en erlendar skammtímaskuldir hafa hins vegar meira en tvöfaldast á
milli ársfjórðunga.
Þjóðhagslegur sparnaður í sögulegu lágmarki
Þjóðhagslegur sparnaður (mismunur fjármunamyndunar og viðskipta-
halla) á fyrsta ársfjórðungi 2006 var aðeins um 5% af vergri lands-
framleiðslu og hefur aldrei verið minni. Lægst fór hlutfallið síðast í 8%
á fjórða ársfjórðungi 2005. Svo lágt hlutfall þjóðhagslegs sparnaðar
er einstakt og ber vott um óvenjumikið ójafnvægi. Samkvæmt spánni
mun hins vegar draga mjög úr viðskiptahallanum á næstu mánuðum
og þjóðhagslegur sparnaður því aukast á þriðja og fjórða ársfjórðungi
og nema tæplega 13% af landsframleiðslu fyrir árið í heild.
Mynd VII-3
Erlend staða þjóðarbúsins
1. ársfj. 1997 - 1. ársfj. 2006
Ma.kr.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
% af ársfjórðungslegri VLF
-1.100
-1.000
-900
-800
-700
-600
-500
-400
-300
-200
-100
0
-440
-400
-360
-320
-280
-240
-200
-160
-120
-80
-40
0
‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
Hrein staða sem hlutfall af VLF (h. ás)
Hrein staða við útlönd (v. ás)