Peningamál - 01.07.2006, Síða 58

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
58
Þróun eignaverðs kann að fela í sér erfiða kosti fyrir
peningastefnuna
Talsverð umræða á sér nú stað víða um heim um peningastefnu og
eignaverð, þ.e.a.s. þá spurningu hvort eða hvernig peningastefnan
eigi að bregðast við eignaverðsbólum. Hér á landi hefur umræðan
einkum snúist um þátt eigin húsnæðis í vísitölu neysluverðs, en þar til
fyrir skömmu skýrði hækkun húsnæðisliðarins meginhluta hækkunar
vísitölunnar. Verðbólgan sem nú er í kortunum er hins vegar mun víð-
tækari. Spurningin um hvort hækkun húsnæðisliðarins brengli ákvarð-
anir í peningamálum er því ekki eins brennandi nú og oft áður.
Hins vegar er ljóst að þróun eignaverðs mun skipta gríðarlega
miklu máli fyrir framkvæmd peningastefnunnar á næstu misserum.
Íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu er nú svo hátt að næsta líklegt
verður að telja að raunverð þess muni lækka á næstu árum – jafnvel
nafnverð einnig. Lækkun íbúðaverðs mun hafa mikil áhrif á vöxt
einkaneyslu og fjármunamyndunar, ekki síst í íbúðarhúsnæði. Nokkur
verðlækkun á næstu árum er þegar byggð inn í spár Seðlabankans og
á drjúgan þátt í þeim samdrætti eftirspurnar sem í þeim felst. Ekki er
loku fyrir það skotið, í ljósi þess hversu hátt íbúðaverð er orðið, að
aðlögun þess að langtímajafnvægi verði hraðari. Verði aðlögun við-
skiptahallans einnig hraðari, með umtalsvert meiri gengislækkun og
tilheyrandi verðbólguáhrifum, kann Seðlabankinn að vera í þeirri erf-
iðu stöðu að þurfa að halda vöxtum töluvert háum þrátt fyrir samdrátt
í efnahagslífinu. Ekki er ólíklegt að þau líkön sem bankinn hefur yfir að
ráða vanmeti samdrátt sem kann að hljótast af samtímis lækkun fast-
eignaverðs og gengis vegna áhrifa í gegnum efnahagsreikninga heim-
ila og fyrirtækja. Hinn kosturinn, að hafa meiri slaka í peningastefn-
unni og leyfa genginu að falla viðnámslítið myndi einnig hafa umtals-
verð samdráttaráhrif vegna meiri verðbólgu og kaupmáttar rýrnunar.
Fórnarkostnaður aðhaldssamrar peningastefnu til skamms tíma er því
ekki eins mikill og virðast kann í fyrstu og til lengri tíma litið er ávinn-
ingurinn umtalsverður.
Æskilegt að fleiri en Seðlabankinn leggi hönd á aðhaldsplóginn
Seðlabankinn býr yfir þeim tækjum sem þarf til að hemja verðbólguna
til langs tíma litið, jafnvel einn síns liðs, og mun beita þeim óhikað.
Dýrkeypt kann hins vegar að reynast að vinna bug á verðbólguvand-
anum með peningastefnunni einni saman við núverandi aðstæður.
Því er mikilvægt að allir sem þess eiga kost leggi sitt af mörkum til
þess að létta byrðum af peningastefnunni. Ber þar fyrst að nefna ríkis-
stjórnina. Hún getur stuðlað að minni hækkun stýrivaxta með enn
aðhaldssamari stefnu í ríkisfjármálum. Ákvörðun ríkisstjórnarinnar um
frestun framkvæmda er fagnaðarefni þótt umfangið sé enn óljóst.
Ríkisstjórnin getur einnig stuðlað að skjótri og farsælli lausn á framtíð-
arhlutverki Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því að
vextir sjóðsins væru mun hærri ef ekki kæmi til bakábyrgð ríkissjóðs
og hann byggi við samsvarandi reglur um eigið fé og aðrar lánastofn-
anir eða kröfur um arðsemi. Íbúðalánasjóður veitti þar til nýlega lán
með 90% veðhlutfall, þrátt fyrir stóraukna hættu á að andvirði þess-
ara lána verði hærra en verðmæti eignarinnar sem keypt er. Spyrja má
hvort eðlilegt sé að skattgreiðendur taki á sig þá áhættu sem fylgir
ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM