Skírnir - 01.01.1980, Qupperneq 17

SKÍRNIR UM LEIKSTJÓRN 15
mennri, nútímalegri merkingu orðsins, skal látið ósagt, en hann
leiðbeinir leikendum um sína daga, málar leiktjöld og segir fyr-
ir um leikmuni og búninga, þar á er enginn vafi. En hann er
meira: Þó að viðkvæði Sigurðar hafi verið: „Það er svoddan
andsk. að fást við það,“2 þá er hann raunverulegur animateur,
glæðari: hann er frumkvöðull að flestum eða öllum leiksýning-
um í Reykjavík frá því hann kemur frá námi í Kaupmannahöfn
um 15 ára skeið þar til hann lést þjóðhátíðarárið 1874, hann
er hvatamaður og tilstuðlari þess að fram koma innlend verk í
kringum hann, hann bendir á hin bestu skáld sem fyrirmyndir,
Shakespeare, Moliére og Holberg, og heldur fram efnum forn-
sagna og þjóðsagna til að ausa úr (en þjóðsögur Jóns Árnasonar
koma út í Leipzig á þessum árum), hann setur fram kröfuna um
þýðingar hinna fremstu erlendra leikverka og þær fyrstu verða
til, af því það á að leika á íslensku fyrir Islendinga, og síðast en
ekki síst hefur leiklistin fyrir honum tilgang, hún er ekki af-
þreying ein, einkunnarorð hans: Gaman og alvara, og sú alvara
er hvorki meira né minna en framtíð þjóðarinnar, andlegt og
efnalegt sjálfstæði.
Arftaki Sigurðar úr Kvöldfélaginu, Helgi E. Helgason, hefur
ugglaust sagt leikendum til, eftir að Sigurðar naut ekki lengur
við, kannski hefur Guðlaugur Guðmundsson líka gert það í
Gleðileikjafélaginu í Glasgow. Og lærisveinn Sigurðar, Indriði
Einarsson, er leiðbeinandi öðru hverju frá því að hann kemur
heim frá námi, meira að segja er hann opinber leiðbeinandi
Leikfélags Reykjavíkur á fyrsta leikári þess 1897—8. En af skrif-
um Indriða verður ekki séð, að hann hafi litiðásig sem leikstjóra
öðru vísi en sem svo, að einhver hafi þurft að taka þetta að sér.
Indriði er fyrst og fremst leikskáld, á sama hátt og Sigurður er
fyrst og fremst leikmyndateiknari, hinn fyrsti sem við eignumst.
Svipuðu máli gegnir um Einar H. Kvaran, sem tók við leiðbein-
andastarfinu af Indriða, og þá ekki síður þau skáld og mennta-
menn, sem hlupu í skarðið á næstu árum, Jón Aðils eldri, Bjarna
frá Vogi og e.t.v. Þorstein Gíslason. Þeim fylgir þó breytt verk-
efnaval, raunsæisstefnan heldur innreið sína, en henni varð Indr-
iði aldrei verulega handgenginn. Er þáttur Einars þar trúlega
stærstur, en af leikgagnrýni, sem hann síðar skrifaði, má glöggt