Skírnir - 01.01.1980, Side 65

SKÍRNIR LOFTUR Á LEIKSVIÐINU 63
jafn skýrum aðferðum og listamenn Leiksmiðjunnar gerðu í
krufningu sinni og sviðsetningu á verkinu.
Glöggt dæmi um þetta er uppfærsla íslenska sjónvarpsins á
leikritinu, sem Sveinn Einarsson leikstýrði. Pétur Einarsson
reynir þar að sýna Loft sem fremur geðþekkan og dagfarsprúðan
sveitapilt, sem getur alls ekki talist geðsjúkur eða óeðlilega
ofstækisfullur, a.m.k. ekki í daglegri umgengni. Samt sem áður
er djöfulleiki Lofts rækilega undirstrikaður í ýmsum mikil-
vægum atriðum, t.d. særingunni og seinni hluta þriðja þáttar,
þar sem leikur, lýsing og myndataka hjálpast við að hefja per-
sónuna upp á goðsagnakennt svið hinnar fástísku leikhefðar.
Á túlkun Péturs er því að finna nokkrar brotalamir, ekki síst
í þriðja þætti. 1 fyrri hluta þáttarins er Loftur tiltölulega ró-
legur og hugsunin óbrengluð, en undir lokin rennur skyndilega
á hann æði, sem ekki er ljóst hvað veldur. Leikhefðin er þannig
aldrei langt undan í þessari túlkun, sem tekst hvergi að brjóta
gegn henni á jafn eftirminnilegan liátt og Arnar Jónsson virðist
hafa gert í sýningu Leiksmiðjunnar.
En sé hæpið að draga að svo stöddu víðtækar leiksögulegar
ályktanir af þeirri athugun, sem hér hefur verið gerð, má ýmis-
legt ráða af henni um meðferð íslenskra leikhúsmanna á þeim
textum, sem þeir settu á svið. Eins og fram hefur komið eru
túlkanir leikaranna þriggja á hlutverki Lofts mjög ólíkar hver
annarri, þó að þær fylgi leikritinu næstum því frá orði til orðs
og sáralitlar breytingar hafi verið gerðar á því. Þessi mismunur
sýnir glögglega, hversu mikið listamenn leikhússins geta leyft
sér gagnvart textanum og að á milli leikritsins, sem maður með-
tekur sem lesandi, og leiksýningarinnar, sem menn njóta sem
áhorfendur, eru engin bein og einföld orsakatengsl, eins og
margir virðast álíta. Jafnvel í leikhúsi, sem virðist fljótt á litið
sýna textanum fyllsta trúnað, getur það gerst, að þeim boðskap,
sem höfundurinn reyndi að leggja í textann og með sanngirni
má lesa úr honum, sé ýtt til hliðar og textinn notaður til að
koma á framfæri allt öðrum boðskap. Að vísu er unnt að túlka
flesta texta, sem eitthvað er spunnið í, á fleiri vegu en einn og
engin bókmenntaskýring er endanleg og óvefengjanleg. En í því
tilviki sem hér um ræðir — túlkunarsögu Galdra-Lofts — virðist