Skírnir - 01.01.1980, Side 75

SKÍRNIR
LOFTUR Á LEIKSVIÐINU
73
mið leikhúss og bókmennta og þörfina á gagnkvæmum skilningi
þeirra sem þessum miðlum beita vil ég þó halda því fram, að
til leikhússins verði að gera strangar kröfur um meðferð þess
á textanum. Mér virðist að leikhúsið verði að þróa og ná valdi
á greiningartækni sem sé annað og meira en persónulegir duttl-
ungar og stefni að marktækum skilningi á textanum. Þetta hef-
ur ekki í för með sér að listamennirnir séu skyldugir til að svið-
setja boðskap leikritsins, og sé um verk eldri höfunda að ræða
er erfitt að banna þeim að leika gegn merkingu textans og nota
hann til að setja fram hluti sem þar er tæplega að finna. En þá
verða þeir að gera sér skýra grein fyrir því hvenær þeir fara út
fyrir mörk textans og hvenær þeir halda sig innan hans. Annars
má búast við að mótsagnir myndist milli þess sem sýningin og
textinn reyna að segja og boðskapur leikhússins verði gloppóttur
og jafnvel óskiljanlegur. Gagnvart textum núlifandi höfunda eru
slíkar „and-túlkanir“ hins vegar mjög varasamar, ekki síst þegar
þær eru leikstjórum og leikendum ómeðvitaðar, eins og virðist
hafa verið raunin um Galdra-Loft. Aukin kunnátta leikhúsfólks
í greiningu leikrita nægir vissulega ekki ein til að leysa þennan
vanda í heild, en hún er þó óhjákvæmileg forsenda þess að hin
glataða samstaða skálds og leikara verði veruleiki á ný.
Ritgerð þessi var upphaflega samin sem prófritgerð i leikhúsfræði og lögð
fram við leikhúsfræðideild Stokkhólmsháskóla vorið 1977. Hún var að mestu
leyti samin þar ytra, en hér heima gafst aðeins tími til að safna nauðsynleg-
ustu heimildum. Kann ritgerðin að bera nokkur merki þessara aðstæðna.
Engar meiri háttar breytingar voru gerðar á henni, þegar hún var þýdd
fyrir Skírni haustið 1978, en þó er lokakaflinn að talsverðu leyti endursam-
inn.
1 Þar sem engin heilleg og tæmandi skrá er til yfir starfsemi áhugamanna-
leikfélaganna úti á landi, á þessi og aðrar fullyrðingar um sýningar á
leikritum Jóhanns Sigurjónssonar aðeins við um sýningar í Ieikhúsum
Reykjavíkur.
2 Einhver villa hefur slæðst inn í skrár þær um sýningar L.R. sem birtar
eru f bókinni Leikhúsið við Tjörnina eftir Svein Einarsson (Rvik, 1972)
og þvf er líklegt að þessi tala sé ekki rétt. í skrá yfir sýningar leikársins
1966—1967 stendur: „(73) Fjalla-Eyvindur, 11. jan. 54 sýn., fyrri sýn. 100.“
í skrá yfir sýningar næsta leikárs stendur svo: „Fjalla-Eyvindur, 21. sept.