Skírnir - 01.01.1980, Qupperneq 92

90
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON
SKÍRNIR
ára lendir því oft í erfiðleikum. En þrátt fyrir það eru revíur
skemmtilegar aflestrar. Þær bera með sér sterkan svip tíðaranda,
draga fram þætti sem þagað er yfir í söguritun, og eru síðast en
ekki síst óbrotgjarn minnisvarði um kímnigáfu höfunda sinna.
Atliugun á sögu revíuleikja hérlendis leiðir í Ijós hversu miðl-
unaraðstæður þeirra eru ólíkar. Þær revíur sem sýndar eru Reyk-
víkingum eiga stærstan markað og njóta mestrar hylli. Hinar
sem leiknar eru í smærri byggðarlögum og eru staðbundnar
gleymast. Eins er með þær revíur sem leiknar eru á félagsskemmt-
unum. Þeim er ekki ætlað annað en að skemmta þröngum hóp.
Revíur í Reykjavík eru því meginefni þessarar greinar. Af þeim
eru tekin dæmi, tilraun gerð til að skýra þróun þessa fyrirbæris
af þeim og um leið reynt að skoða ádeilu þeirra og áhrif.
Sögu revíunnar má skipta í fjögur tímabil. Það fyrsta varir frá
1880 til 1914. Frá því eru þekktir átta revíuleikir. Það einkenn-
ist af tilraunum. Leikformið er ungt og hefur enn ekki mótast
í það horf sem síðar verður.
Annað tímabil varir frá 1922 til 1934.4 Revíur skiptast þá í
tvö horn: annarsvegar eru opinberar sýningar, alls níu verk,
hinsvegar leikir á félagsskemmtunum, alls sjö.
Þriðja tímabilið er frá 1938 til 1952.5 Félagsrevían er þá horf-
in af sjónarsviðinu, en í hennar stað spretta upp revíuleikir um
land allt. Revíur eru leiknar tíu sinnum úti um land. Hér í
Reykjavík eru leiknar nítján revíur á tímabilinu.
Fjórða tímabilið nær frá 1956 til okkar daga. Þá er flokkun
öll erfiðari. í Reykjavík eru sýnd tuttugu og tvö verk sem bera
sterk einkenni revíuformsins. Á sama tíma eru leikin um tíu
leikrit um landið sem bera svipuð einkenni.
2
í upphafi var leiklistinni ætlað mikið hlutverk hér á landi. Borg-
aralegir hugsuðir litu á leikhúsið sem tæki til að mennta stéttina.
Sigurður Guðmundsson málari var forgöngumaður í þessum efn-
um, eins og mörgum öðrum. í bland við þjóðernisleg sjónarmið
hans örlar á hugsun um nauðsyn þess að leikhúsið afhjúpi siði
og lífshætti borgaranna. Gestur Pálsson orðar þessi sjónarmið
betur síðar í fyrirlestri sínum um Lífið í Reykjavík: