Skírnir - 01.01.1980, Síða 152

150 ÓLAFUR JÓNSSON SKÍRNIR
mynd: drauminn um hin sönnu lífsgildi heima í sveitinni
fyrir vestan. Lítið pláss við sjóinn, kæna að róa til fiskjar, kona
bíður í fjörunni, börn sem vaxa úr grasi... Þessum vonar-
draumi er í Sjóleiðinni lýst í samhengi raunsæislegrar frásagnar,
leikritið segir, eins og Hart í bak áður, upp heila sögu þótt ein-
föld sé. Einföldustu orðum sagt snýst hún um heimkomu Hall-
dórs og snurðu sem hennar vegna hleypur á þráðinn milli hjón-
anna í leiknum, Eiríks og Signýjar. Augljóslega gæti þetta frá-
sagnarefni reynst uppistaða í hvortheldur væri alvörugefna sál-
arlífslýsingu með gamansamlegu ívafi, eða þá raunsæislegan
gamanleik með ívafi ljóðrænnar tilfinningalýsingar, hvortveggja
að hefðbundnum hætti. En það er ekki hið raunsæislega frá-
sagnarefni sem mestu skiptir í Sjóleiðinni til Bagdad, frekar en
áður í Hart í bak eða endranær í leikritum Jökuls Jakobssonar,
heldur hugarheimur, hugarhorf sem leikurinn leitast við að
láta að dramatískum hætti uppi á sviðinu. I Sjóleiðinni kemst
Halldór að niðurstöðu fyrir sína parta og kemur orðum að henni
undir lok leiksins: „Sá sem er laus við vonina úr sjópokanum
sínum, liann einn fer frjáls um allan sjó.“ Það er ósagt látið sem
auðráðið er af samhengi leiksins, að líf án vonar er ekki nema
hálft líf, ef þá það; frelsið sýndin tóm. En við þessi kjör er fólki
skapað að lifa hjá Jökli. Lykilorð að Sjóleiðinni til Bagdad,
lýrisk heimspeki verksins í hnotskurn, birtist litlu fyrr í leiknum
í óvæntri samlíkingu í raunsæislega stíluðu samtali þeirra
mæðgna Signýjar og Þuríðar. Þar mælast við fulltrúar tveggja
kynslóða, skops og alvöru í leiknum, og niðurstaðan er látin
uppi sem í hálfkæringi væri:
Þuríður: Já, menn koma og fara. Og svo eru aðrir sem fara og koma. Ja,
ekki er það mitt mál. Ætli þú vitir ekki hvað þér er fyrir bestu?
Signý: Það sem manninum er fyrir bestu, mamma mín —
Þuríður: Það forðast hann. Ætli ekki það. LAttu mig þekkja það. — Maður-
inn vill virkileika. Og það er eins og ólánið sé eini virkileikinn.2i
Ólán og virkileiki, lífið sjálft og draumurinn — það er í þessu
samhengi Mundi hennar Þuríðar og guðfræðingurinn góði, von-
hiðill Itennar úr æskunni. Og fyrir Signýju Eiríkur og Halldór,
veruleikinn í borginni og vonarlieimurinn fyrir vestan.