Skírnir - 01.01.1980, Side 153

SKÍRNIR
LEIKRIT OG LEIKHÚS
151
í Sjóleiðinni til Bagdad gerir Jökull upp sakir við hina klofnu
manngerð æskurita sinna, lýkur henni með tvískiptingu henn-
ar. Halldór er sá sem heiman fór, einlægi og lýriski partur þess-
arar mannlýsingar, Eiríkur sá sem heima sat í farsaleik hvers-
dagsins. í og með að höfundurinn hefur, amk. í bili, gert þessar
sakir upp færist konan í leiknum, Signý, fram í sjónarmiðju
verks. Þannig bendir Sjóleiðin fram til hinna seinni leikja
Jökuls sem konur eru með einu móti eða öðru aðalpersónur
þeirra allra — í Dómínó, Klukkustrengjum, Kertalogum, Her-
bergi 213.
í seinni leikritum sínum, frá og með Sumrinu 37, verður
Jökull æ frábitnari því að segja sögu, leikirnir miða að því að
grafast fyrir um sálarástand, láta uppi tilfinningalíf án þess að
ráða fram úr því eða leiða það til einna eða annarra lykta í
raunsæislegri frásögn. Sumarið 37 er að forminu til borgaraleg-
ur stofuleikur þar sem gaman og alvara, Ijóðræn og innileg til-
finningalýsing og skopfærð raunsæisleg frásögn fólks og atvika,
starfa saman, hlið við hlið eins og í fyrri leikritunum. Fólkið
í leiknum býr við lífsfirrta, marklausa tilveru, hugur þess snýst
um ímynduð eða tilbúin og í öllu falli glötuð verðmæti; heim-
vonin til veruleikans er bundin minningunni um æskuna, allt
það sem einu sinni var eða gat orðið og aldrei rættist. Og nú
er alveg látið hjá líða að útkljá hið raunsæislega frásagnarefni,
leikurinn staðnæmist, lýkur með uppstilltri fjölskyldumynd á
mörkum afkáraskapar og raunsæis. Efni hans hefur að vísu verið
að lýsa undir það glanslega yfirborð sem myndin sýnir, leiða í
ljós liugarheim og tilfinningar sem umfram allt er látið uppi
með því sem ósagt er berum orðum í leiknum og felst á milli
eða bakvið það sem sagt er, sýnt og gert á sviðinu. Af þessum
hætti mótast líka orðræðan í leiknum, sá ritháttur sem verið
hefur að mótast í fyrri leikjunum — með sínum þráfelldu end-
urtekningum og ljóðræna myndmáli, þar sem hver talar fram-
hjá öðrum og byggir sinn hugarheim fyrir sig, en allir láta í
senn uppi hugarhorf leiksins í heild.
1 leikritum Jökuls Jakobssonar er við ýmsar mótsagnir að
fást — á milli framavona og raunverulegra lífsvona Láka í Hart
í bak, til dæmis; eða þá einlægni og innileika í lýsingu Signýjar