Skírnir - 01.01.1980, Síða 158
156 ÓLAFUR JÓNSSON SKÍRNIR
en Sonur skóarans og dóttir bakarans; sitthvað í efnisatriðum
og stílfari bendir til að hér sé frekar um að ræða efnissafn, upp-
kast að leik en fullgert og frágengið verk. En eins og leikurinn
kemur fyrir er samræðustíll hinna fyrri leikrita, þar sem fólk
talaðist við með því að tala hvert framhjá öðru, náði saman
með því að farast á mis, leiddur til þeirra lykta að engir ræða
lengur saman, hver talar fyrir sig; orðræður, atvik, persónur
standa stök. Raunsæismót, veruleikalíking fólksins í leiknum
er orðið tómt yfirvarp; persónurnar umfram allt endurtekning
og skopgerving fyrri samskonar manngerða hjá Jökli sjálfum,
smábæjarhjónanna, hennar sem bíður og hans sem fór og kom
aftur. Það sýnir sig að þetta er einn og sami maðurinn. Og þar
með er leidd til lykta umræða hinna fyrri verka um æskuna,
fortíðina, endurminninguna: allt það sem gaf lífi gildi í Dóm-
ínó, Klukkustrengjum, Herbergi 213. Það losnar allt úr læðingi
í leikslokin, þá verður draumurinn veruleiki, birtist Pétur
mandólín loks sjálfur á sviðinu og slær trumbu — og dásamleg
náð í því fólgin að gefa sig í dauðadansinn með honum.
VII
Á árunum 1961—70 var starfstími leikflokksins Grímu sem setti
þá á svið ein tíu ný íslensk viðfangsefni, sumt af því að vísu
stutta þætti. Þar á meðal voru einhver fyrstu verk Odds Björns-
sonar, Erlings Halldórssonar, Guðmundar Steinssonar, Svövu
Jakobsdóttur sem komust á leiksvið. Starfsemi Grímu og verk
þeirra höfunda sem þar komu fram mætti einu nafni kalla
absúrd- eða afkára-skóla íslenskrar leikritunar og leiklistar.
Enda lagði Gríma mesta stund á verk franskra existensíalista
og absúrdista og lék meðal annars leikrit eftir Sartre og
Genet, Ionesco, Beckett og Arrabal.
Sjálfsagt er Oddur Björnsson eindregnastur „absúrdisti“ af
þeim höfundum sem fyrst komu fram í Grímu og fjarlægast hon-
um af þeim öllum að líkja með einu eða öðru móti eftir hlut-
veruleikanum á leiksviði eða setja þar á tölur um siðferðisefni,
pólitík eða hvaðeina yfir áhorfendum. Þetta breytir ekki því
að sterkur siðferðislegur áhugi gengur gegnum leikrit Odds og