Skírnir - 01.01.1980, Side 170

168 ÓLAFUR JÓNSSON SKIRNIR
ljóst að liverju Pétur eiginlega vinnur, né þá samneyti hans og
félaga lians, eða hvað í húfi er fyrir þá og aðra þegar þeir hafna
aukavinnu til að gefa sig frelsinu á vald, eftir klukkan fimm,
undir forsjá Péturs. Vera má líka að álirifavald hans á félögum
sínum Iiefði orðið með öllu ótrúlegt í áþreifanlegum kringum-
stæðum lífs og starfs, raunverulegs vinnustaðar.
Hugsjón hins frjóa mannlífs þarf á að halda bæði karli og
konu ef hún á að rætast; og Pétur þarf á Rúnu að halda til að
geta lifað lífinu að vild sinni. Átökin í leiknum standa á milli
Péturs og móður hans um yfirráð yfir Rúnu, sigur hans í því
fólginn að hann vinnur Rúnu á sitt band að nýju; henni verð-
ur Ijóst að þau tvö eiga saman og hún hefur nógan dug og kjark
til að feta með honum út á frelsisbrautina. Kynferðislegt
spennusvið leiksins á milli þeirra þriggja ber uppi umræðu hans
um líf og frelsi og mest um vert að það komist fram í sýningu.
Að vísu færist mestur liiti og ástríða í leikinn í skiptum Péturs
og móður hans, myndmál spillingar, úrkynjunar og dauða fær
í uppgerinu á milli þeirra líf og þrótt sem lýsingu hins fagra
mannlífs aldrei auðnast; endurtekin líking í leiknum um barnið
og hörpudiskinn sem brotnar og týnist og finnst á ný miðlar
fyrst og fremst sinni eigin viðkvæmni. Enda mála sannast að
aldrei verður ljóst í leiknum hvaða gæði felast í því að fá „að
lifa“ með Pétri.
Natúralískir og simbólskir efnisþættir liða hinsvegar í sund-
ur á milli sín næsta leikrit Birgis Sigurðssonar, Selurinn hefur
mannsaugu. í leiknum er til að dreifa raunsæislegri efnisuppi-
stöðu, raunar alkunnu söguefni um sveitamann á mölinni,
draum hans að verða ríkur í Reykjavík. Þessu fólki, Hansi og
Hönnu, vonsviknu uppgefnu konunni hans, var einkar skýrlega
lýst í Selurinn liefur mannsaugu. Og það kom brátt á daginn
að hér var um meira að tefla en fólk í félagslegum og fjárhags-
legum kröggum. Það er sama hvað Hans tekur sér fyrir hendur,
hann verður aldrei ríkur. Þótt vænkist um fyrir honum í svip
er svo ljóst sem verða má í leikslokin að það er aðeins stundar-
upprof; velgengni hans er svikin; hann fer áreiðanlega bráðum
á hausinn aftur. Hans hefur selt föðurleifð sína fyrir einn bauna-
disk. Hann er dæmdur maður.