Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 174

172 ÓLAFUR JÓNSSON SKÍRNIR
aö barnalán freistaði þess að tefla saraan í hjólliðugum farsaleik
ýmsum meira og minna raunsæislegum manngervingum þar sem
kjarni einfeldni og síngirni í mannlýsingum og atferli fólks varð
kjölfesta leiksins. í þann streng var miklu fastar tekið í Týndu
teskeiðinni, stílfærðum svartafarsa úr reykvískri samtíð þar sem
efni leiksins var að lýsa inn í hinar borgaralegu manngerðir og
undir yfirborð borgaralegrar farsældar sem í leiknum rís á
þjófnaði og morði. En óneitanlega var persónusköpun Kjartans
í báðum þessum leikritum ansi mikið einhæf, fólkið allt ein-
leiknar farsapersónur og vantaði mikið á rökfestu atburðanna
í eðlisfari og lífsháttum þess, samfélagi þess og okkar sem á
þau horfðum, til að hin siðferðislega ádeila þeirra yrði fleyg og
fær. í þá áttina stefndi samt höfundurinn ótvírætt hefðbundnu
farsaformi í þessum aðhlægnu og kátlegu leikjum.
Nýja raunsæið sem svo liefur verið nefnt í skáldsögum og
leikritum á seinni árum beinist umfram allt að okkar eigin
umhverfi og stað- og tímabundnum yrkisefnum í samtímanum.
Og þar sem best tekst er í rauninni nýju víni skenkt á foman
belg; hin natúralísku efnistök sanna gildi og lífsmátt sinn í og
með að tekst með þeim hætti að reifa raunveruleg vandamál,
tjá líf og veruleika líðandi stundar. í Snjó er að vísu tómt mál
að tala um nýraunsæi; þar er realisminn alveg hefðbundinn og
mætti þessvegna kalla hann ibsenskan. Reynt er að lýsa „al-
gildum“ mannlegum vandamálum í samhengi raunsæislegrar
leiksögu úr samtíð okkar. Og þá gildir um leikinn hið sama sem
endranær, að umræðan fær að því marki líf og gildi sem tekst
gefa leiksögunni, fólkinu á sviðinu lit og líf að hefðbundnum
natúralískum hætti.
X
Án leiksviðs engin leikrit; án leikrits engin leiksýning.
Það er auðvelt að láta sér vaxa í augum viðgang leikritagerð-
ar á undanförnum árum og vinsældir þeirra leikja og sýninga
sem best hafa gengið; aðrar bókmenntir hafa vart vakið á sér
meiri athygli eða hlotið áheyrn almennings til jafns við nokkur
þau leikrit sem best hafa þótt takast á sviðinu. Á þessum árum