Skírnir - 01.01.1980, Qupperneq 195

SKÍRNIR
RITDÓMAR
193
lýsing og skýiing d niðurröðun kvæðanna í bókinni. Vésteinn skiptir kvæð-
unum í þrjá meginflokka, og verður fyrsti flokkurinn, kvæði af riddurum
og frúm, langsamlega stærstur, enda greinist hann sundur í sex undirflokka.
í öðrum aðalflokki eru kvæði af köppum og helgum mönnum, en í þriðja og
síðasta flokki eru gamankvæði, sem skiptast í fjóra undirflokka. Þessi flokk-
un er talsvert frábrugðin þeirri sem venjuleg hefur verið á Norðurlöndum,
enda gerð á öðrum forsendum. Flokkun Vésteins virðist henta vel íslensku
kvæðunum.
Við útgáfu kvæðanna hefur Vésteinn tekið þann kost að fella niður viðlög
þeirra nema við fyrsta og síðasta erindi, þótt venja sé í handritum að láta
viðlagið fylgja hverju erindi og þannig hafi þau sjálfsagt ætíð verið sungin.
Fyrir þessu er gerð fullnægjandi grein í niðurlagsorðum um útgáfuna, þar
sem tekið er fram að lengt hefði bókina óhæfilega að fylgja í þessu reglum
handritaskrifaranna. Jafnframt tekur Vésteinn það fram að efast megi um
gildi þess að taka upp viðlag með hverju erindi, þegar kvæðin eru lesin.
Þetta getur vel verið rétt þótt nokkuð virðist það mismunandi eftir kvæð-
um, en það sýnir þá næsta vel live bóktexti kvæðanna er víðsfjarri lifandi
og eðlilegum flutningi þeirra. Þegar kvæðin voru sungin hafa viðlögin
notið sín engu síður en sagan sem sögð var, og þannig hefur fólk farið með
þangað til textinn var slitinn frá og settur á blað. Á þetta minnir bókarauki
Hreins Steingrímssonar, þar sem hann safnar saman lögum sem geymst hafa
við íslenska sagnadansa. Þau eru ekki mörg miðað við fjölda kvæðatextanna,
enda var seint byrjað að skrifa þau upp og fáir sem unnu að því. Hluti
þeirra laga sem Hreinn birtir er afrakstur söfnunar sem unnin hefur verið
á síðustu áratugum. Þá voru fáir eftir sem kunnu kvæðin. Hreinn hefur
skrifað þessi lög upp eftir segulbandahljóðritunum, og er það frumverk
sem ber að þakka. Má taka undir með Vésteini í niðurlagsorðum inngangs
að hver útgáfa fyrir almenning ætti að minna á það að sagnadansar voru
sungnir, og er ánægjulegt að skyldi verða úr því að taka lögin með í bókina.
Það minnir á þá staðreynd að texti kvæðanna kominn á bók er þegar allt
kemur til alls ekki nema einn þátturinn. Á meðan þessi kvæði voru enn í
fullu gildi hljómaði saman frásögn og viðlag í lifandi flutningi á vörum fólks.
Jón Samsonarson
LÝÐUR BJÖRNSSON
SAGA SVEITARSTJÓRNAR Á ÍSLANDI
Síðara bindi
Almenna bókafélagið, Reykjavík 1979
Haustið 1979 kom út síðara bindi Sögu sveitarstjórnar á íslandi, en fyrra
bindi þessa verks kom út árið 1972 og fjallaði um sögu sveitarstjórnarmála
frá Þjóðveldisöld og fram til ársins 1872, er í gildi gekk ný heildarlöggjöf um
sveitarstjórnarmál. í síðara bindinu er þráðurinn tekinn upp þar sem honum
var sleppt 1872 og sagan rakin fram til 1972. Þessu síðara bindi verksins er
skipt í sjö meginkafla er fjalla um: (1) sýslur og ömt, (2) breytingar á skipun
13