Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1966, Page 183

MÚLAÞING
179
bálki, sem ritaður hefur verið fyrr og
síðar um slík efni, að því leyti að
hún fylgir slóð eins ofviðris um ná-
lega heilan landsfjórðung, og tekst
það vel í því tilliti, að engir útúr-
dúrar eru teknir.
Hér er sem sé gerð tilraun til að
færa saman á einn stað tiltækilegan
fróðleik um þetta nafntogaða illviðri,
sem frægast hefur orðið á Austur-
landi fyrr og síðar, en þetta veður
var svo mikið að enn í dag, 80 árum
eftir að það gekk yfir, setur, sé á það
minnzt, hroll að fólki í þriðja lið frá
þeim mönnum, er mundu það.
Hér er stefnt í þá átt, að koma
nokkurri skipan á það endurminn-
ingasafn, sem til er um þennan at-
burð.
Mætti þessi tilraun verða ýmsum,
er við svipaða fróðleiksgeymd fást, til
nokkurrar eftirbreytni.
Bókin er þannig gerð, að slóð
Knútsbyls er rakin um byggðir allt
úr Suðursveit til Vopnafjarðar.
Frásöguþættirnir í bókinni eru um
80, enda margir úr sumum byggðar-
lögunum. Skrásetjendur þáttanna eru
margir, en allmarga þætti hefur Hall-
dór sjálfur ritað, eftir sögn nianna.
Hver skrásetjari hefur sitt tungu-
tak og tel ég bókinni það fremur til
kosta en lasta. Það gerir heildarfrá-
sögnina litríkari en orðið hefði, væri
allt skráð með sama penna. Hef ég
grun um, að sum af þeini orðum, sem
þarna eru notuð í veðurlýsingum séu
ekki algeng á prenti.
Hinu er ekki að leyna, að efni bók-
arinnar er einhæft, enda ekki við öðru
að búast. Veðurofsinn og barátta
manna og málleysingja við hann hefur
verið með svipuðum hætti í öllum
byggðarlögum. Oft bera frásögu-
þættirnir þess menjar, að þeir eru
skráðir eins og þeir hafa geymzt í
minnum manna og frásögnum áratug
eftir áratug, eru orðnir fast mótaðir
og utan að lærðir fyrir löngu, enda
virðast mér margir af þáttunum rit-
aðir af, eða eftir mönnum, sem ekki
muna atburðinn sjálfan heldur hafa
heyrt frá honum sagt. Er þetta eðli-
legt, því ekki mun ýkja langt síðan
farið var að safna heimildunum fyrir
alvöru.
I beinu farmhaldi af þessu gerist
það svo, að oft er óglögglega sagt frá
umhverfi og staðháttum. Frásögnin
hefur í upphafi mótazt sem innan-
sveitarfrétt, þar sem ekki þarf að tí-
unda aðstæður ljóslega fyrir þeim,
sem á hlýðir, og geymzt í því formi.
Þó er að finna í bókinni nokkrar
samtíma heimildir og verður ekki séð,
að þær rýri sannleiksgildi þeirra frá-
sagna, er ekki voru skráðar fyrr en
iöngu síðar, enda var Knútsbylur því-
líkt náttúruundur, að minningin um
hann brenndi sig óafmáanlega inn í
vitund manna. Hann lagði mönnum
til lífsreynslu, sem hugmyndaflugið
þurfti ekki að betrumbæta.
Það má vera, að einhverjum sýnist
ofrausn að fylla heila bók með frá-
sögnum af einu óveðri.
Ég er hinsvegar þeirrar skoðunar,
að bókin hefði mátt vera stærri.
Sá grunur læðist að mér, að leita
hefði mátt betur að heimildum um
Knútsbyl og að ýmislegt, sem mark-
vert hefði mátt um hann segja, sé
ekki komið til skila.
Eg tel mikilsvert, þegar farið er að
safna heimildum um svo afmarkað
viðfangsefni, að ekki sé staðar num-