Þjóðmál - 01.09.2014, Síða 37

36 Þjóðmál haust 2014
er því til að svara, að meta verður
heimildir eftir gildi þeirra, en ekki aðeins
uppruna (þótt uppruninn geti vissulega
skipt máli um, hversu vel einstökum
heimildum er trúað) . Heimildir frá Tævan
og Ráðstjórnarríkjunum kunna að vera
fullgildar . Geir hefði þurft að nefna dæmi
um hið gagnstæða . Raunar minnir þessi
röksemd hans óþægilega á það sjónarmið,
sem stundum heyrðist gegn frásögnum
fórnarlamba Stalíns, að ekki mætti taka
mark á þeim, því að þau væru ýmist knúin
áfram af hatri á kommúnismanum eða
hefðu selt sig heimskapítalismanum .9 Um
kínverskar heimildir og heimildarmenn er
því til að svara, að Kína er einræðisríki . Eins
og Chang og Halliday segja sjálf, verða þau
að vernda fjölda fólks, sem ýmist sagði þeim
frá eigin reynslu eða veitti þeim aðgang að
skjölum og öðrum gögnum . Þessi gagnrýni
er því ómakleg .
Nokkur aukaatriði
Víkjum þá að athugasemdum Geirs um einstök atriði . Hin fyrsta er komin
frá Alfred Chan, stjórnmálafræðiprófessor
í háskólanum í Vestur-Ontario í Kanada .
Hún er að í frásögn Changs og Hallidays
af ráðabruggi Lins Biaos marskálks og sonar
hans, Lins Linbos, gegn Maó sé stuðst við
kínverska bók, sem gefin var út í Hong Kong
og helst geti flokkast undir „villta sagnfræði“;
hún sé með þjóðsagnablæ .10 Hér gerir Geir
að vísu furðulega villu sjálfur . Hann segir
Lin Biao hafa verið varnarmálaráðherra
1949–1971, en hann var það 1959–1971 .
Peng De-huai marskálkur, sem kemur
marg oft fyrir í bók Changs og Hallidays (og
er raunar ein af fáum hetjum verksins), var
varnar málaráðherra á undan Lin . Í öðru lagi
vísa þau Chang og Halliday í margar aðrar
heimildir um ráðabrugg þeirra Lin-feðga
og síðustu daga þeirra, til dæmis samtöl við
unnustu Lins Linbos, systur hans, mág og
vin .11 Hitt er annað mál, að margt er enn
óljóst um dauða Lins Biaos, ekki síst vegna
þess að kínverskar heimildir um málið eru
geymdar bak við lás og slá .
Önnur athugasemd Geirs er komin frá
Gregor Benton, prófessor í kínverskri sögu
í Cardiff-háskóla, og Steve Tsang, stjórn-
málafræðikennara í háskólanum í Ox ford .
Hún er, að þau Chang og Halliday of túlki
æskuskrif Maós um siðfræði þýska hug-
hyggjuheimspekingsins Friedrichs Paulsens .
Þau telji þessi skrif sýna, að Maó hafi strax
í æsku verið sjálfselskur úr hófi fram,
en Geir segir eftir Benton, að Maó hafi
bersýnilega notað víðara sjálfshugtak .12 Ég
get ekki sagt, að þessi athugasemd skipti
miklu máli um mat á Maó, svo að ég leiði
hana hjá mér . Þriðja athugasemdin er, að
Chang og Halliday fullyrði, að Maó hafi
jafnan talað mállýsku héraðs sínu, en ekki
staðalkínversku . Geir segir, að hann hafi
talað staðalkínversku, en með sterkum
hreim .13 Er þetta ekki deila um aukaatriði?
Hafa þau Chang, Halliday og Geir ekki öll
rétt fyrir sér?
Goðsagnir um baráttu kommúnista
Fjórða athugasemdin er komin frá Andrew Nathan, stjórnmálafræði próf-
essor í Columbia-háskóla í New York . Hún
er, að Chang og Halliday haldi því ranglega
fram, að kínverski kommúnista flokkurinn
hafi verið stofnaður í Shanghai 1920, en
ekki 1921 . „Með þessum hætti geta þau
leyft sér að álykta að Mao hafi ekki verið
einn stofnmeðlima flokksins þar sem hann
var þá ekki á staðnum,“ segir Geir .14 En
heimildir Changs og Hallidays eru traustar,
opinbert fréttabréf Kominterns og frásögn
eins af erindrekum Kremlverja . Flokkurinn
var stofnaður í ágúst 1920 . Maó var raunar
í Shanghai 1920, en var farinn þaðan,