Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Síða 84

Mikill meistari í ísrael Gadol b ‘Israel
Það leynir sér ekki í bókum Wiesel hve bernskuþorpið Sighet skiptir þar
miklu máli. Það umhverfi sem hann hefur alist upp við þar og þau áhrif sem
hann hefur orðið fyrir þar hafa orðið hluti af skapgerð hans og þankagangi
síðar á ævinni, mótað hann fyrir lífstíð.
Elie sökkti sér ofan í Tóra, Talmúð og gyðingleg dulúðarfræði, þ.e.
kabbala, þegar á unga aldri og það svo mjög að föður hans þótti nóg um
og bað hann um að lesa nútímalegri fræði, þótt ekki væri nema einn tíma
á dag. Það gerði hann fyrir föður sinn og lærði m.a. nútíma hebresku sem
átti eftir að koma honum að góðu gagni eftir hildarleik helfararinnar þegar
hann stóð uppi munaðarlaus.
í fyrra bindi sjálfsævisögu sinnar, Allar dr renna til hafiins, sem er afar
áhrifarík lesning, talar Wiesel um áhrif bernskuþorpsins.14 Hann segir að
áhrif þess megi greina í öllum bókum hans. Persónurnar í skáldsögum hans
eiga allar fyrirmyndir eða rætur í Sighet.
í sjálfsævisögu hans er m.a. að finna frásögn af því er er hinn kunni rabbíi
ísrael frá Wizchnitz kom í heimsókn til Sighet og þar sem hann var skyldur
fjölskyldunni tók hann Elie litla, sem aðeins var átta ára, á langt eintal og
spurði hann út í hvað hann væri að lesa og hvað hann hefði lært í hinum
gyðinglegu fræðum. Elie, sá mikli bókaormur, svaraði samviskusamlega en
brá í brún skömmu síðar þegar Sara móðir hans kom hágrátandi af fundi
þessa fræga rabbía og fékkst hún með engu móti til að svara því hvers vegna
hún gréti. Elie varð miður sín, taldi að hann hefði orðið sér til skammar
fyrir ónóga kunnáttu í hinum gyðinglegu fræðum.
Mörgum árum síðar fékk hann að vita frá manni sem heyrt hafði samtal
rabbí Israels og móður Elie að rabbíinn hafði sagt henni að sonur hennar
ætti eftir að verða gadol b'israel, mikill maður eða meistari af ísrael, en
hvorki hún né rabbíinn sjálfur myndu lifa þann dag. Og það var ástæða þess
að móðir hans gat ekki haldið aftur af tárunum, ekki kunnáttuleysi Elie því
hann var langt á undan öllum jafnöldrum sínum í þekkingu á hinum helgu
bókum Gyðinga. Óhætt er að segja að rabbí Israel frá Wizchnitz hafi reynst
sannspár um þetta atriði.
Frásagnir Wiesels af gyðingaþorpinu eru heillandi lesning og ómetanleg
heimild um veröld sem var því að þessum þorpum var nær öllum eytt í
helförinni miklu. Það var mikil samhjálp meðal Gyðinganna og t.d. var
14 E. Wiesel 1996, Alla floder rinner mot havet, s. 46.
82