Orð og tunga - 01.06.1990, Qupperneq 37

Guðrún Kvaran: Almúganum til sœmclar og sáluhjálpar
15
11 Lundúnabiblía
Ekki undu menn lengi við þessa biblíu því að rækilega endurskoðuð útgáfa beggja
testamenta kom út á prenti í London 1866. Höfðu þeir Pétur Pétursson síð-
ar biskup og Sigurður Melsteð prestaskólakennari það verk með höndum. Um
þessa þýðingu spunnust harðar deilur milli Guðbrands Vigfússonar og Eiríks
Magnússonar. Guðbrandur varði texta Grútarbiblíu, þótt undarlegt megi virð-
ast, en Eiríkur hinn nýja en hann liafði sjálfur séð um prófarkalesturinn. Ur
þessum deilum varð fjandskapur sem entist meðan báðir lifðu. Konráð Gíslason
dróst inn í málið en hann var fenginn til þess að lesa og dæma um málið á Nýja
testamentinu. Honum þótti það gott og tilgerðarlaust og hafa á sér biblíulegan
blæ (Þorvaldur Thoroddsen 1908:212-213). Deilur þessar stóðu á annan áratug
en af því sem birtist á prenti var fátt í rauninni málefnalegt og einhvers virði
um fræðilega afstöðu til textans. Samanburður við eldri og yngri þýðingar sýnir
að Guðbrandur hafði á ýmsan hátt rétt fyrir sér og að talsverðir gallar eru á
þýðingunni bæði livað snertir mál og nákvæmni í þýðingu.
12 Biblían 1908
Þetta var Hinu íslenska biblíufélagi ljóst og ákvað því 1887 að hafm skyldi enn ein
endurskoðun biblíunnar. Verkið hófst þó ekki fyrr en 1897 að Haraldur Níelsson
tók að sér að þýða Gamla testamentið úr hebresku og gerði hann það að mestu
einn. Aðrir önnuðust þýðingu Nýja testamentisins. Þarna var á ferðinni sú þýðing
sem við öll þekkjum best. Þessi nýja þýðing var kynnt mönnum með nokkrum
sýnishornum á árunum 1899-1902 þannig að hægt var að fylgjast með verkinu.
Fyrsta sýnishornið varð kveikjan að blaðadeilu milli Halldórs Kr. Friðrikssonar
annars vegar (1900 a og b) og Haralds Níelssonar (1900) hins vegar. Urðu þær,
eins og blaðadeilur oft á þeim tímum, mjög persónulegar og missti hin eiginlega
gagnrýni mikið af snerpu sinni af þeim sökum. Þó virðist mér að athugasemdir
Halldórs séu vel grundaðar enda var hann mjög vel að sér um íslenskt mál og
hafði skrifað um það og kennt í áratugi. Oll biblían var gefin út 1908 og má
með samanburði við eldri útgáfur sjá að víða var aftur horfið til eldri þýðinga
og höfð hliðsjón af Nýja testamenti Odds og Guðbrandsbiblíu. Einnig var stuðst
við útgáfuna frá 1841 og teknir upp kaflar úr þýðingu Sveinbjarnar Egilssonar.
13 Biblían 1912 og 1981
Það voru einkum deilur trúarlegs eðlis sem ollu því að enn var biblían, sem gekk
undir nafninu Heiðna biblía, endurskoðuð og gefin út 1912. Þá biblíu notuðu
íslendingar allt til ársins 1981 að Hið íslenska biblíufélag gaf út þá sem nú er
á markaði. Þar liöfðu guðspjöllin og Postulasagan verið endurþýdd og bréfin
endurskoðuð en að auki gerðar nokkrar umbætur á Gamla testamentinu. Það
sem helst vekur athygli lesanda er að setningaskipun er færð í annað horf en áður
var og stíllinn ekki eins hátíðlegur. En við nánari athugun sést að fleiru hefur
verið breytt, bæði til að ná betur merkingu frumtextans og til þess að boðskapur