Orð og tunga - 01.06.1990, Qupperneq 60

38
Orð og tunga
lyklaborð og ýmist fylki eða víðlæg stœrð. í öðru lagi eru skilgreiningar notaðar
til þess að afmarka merkingarsvið hugtaka svo að öllum megi vera ljóst hvéiða
hugtaki er verið að gefa heiti. Ensk orð eins og íslensk eru oft margræð. Orðalisti
án skýringa getur verið villandi þar sem lesandinn veit ekki nákvæmlega hvaða
hugtaki er verið að gefa heiti þótt hann sjái íðorðin sjálf. Það er einnig mjög
villandi að þýða t.d. ensku orðin screen og visual display unit með skjár
athugasemdalaust.
Eg hef nú í mjög stuttu máli reynt að gera grein fyrir því hvernig orðanefnd
Skýrslutæknifélagsins hefur nálgast það verkefni sitt að gera Islendingum kleift
að tala og skrifa um tölvutækni á íslensku. Starf nefndarinnar hefur breyst frá
því að vera hálfgert fálm út í loftið í hnitmiðað íðorðastarf.
Að síðustu væri ekki úr vegi að líta í fljótheitum á hvernig þýðandi handbóka
og forrita gæti notað Tölvuorðasafnið. Þegar tæknilegur texti er þýddur er fyrsta
skrefið að sjálfsögðu að orðtaka textann og reyna að finna íðorðin sem þar eru.
Þýðandinn gæti síðan flett upp í Tölvuorðasafninu og athugað hver af orðunum
sem hann þaxf að nota eigi sér íslenska samsvörun. E.t.v. gefur Tölvuorðasafnið
samheiti, eitt eða fleiri. Þá þarf að taka afstöðu til þess hvaða orð á að nota. Þetta
gæti t.d. falist í því að ákveða hvort nota eigi lyklaborð fremur en hnappaborð.
Ef orðið lyklaborð er valið þarf að nota orðið lykill fremur en orðið hnappur og
svona mætti lengi telja. Svo eru e.t.v. orð sem ekki finnast í Tölvuorðasafninu.
Þá þarf að athuga hvort þau eru raunverulega íðorð í tölvutækni, orð úr almennu
máli eða íðorð einhverrar annarréir fræðigreinar. En mjög nauðsynlegt er að hafa
samsvörun á sem flestum orðum og orðasamböndum áður en eiginleg þýðing
hefst. Ef þýðandinn bregður verulega út af því sem telja má almenna venju
meðal tölvunotenda þarf hann að láta orðalista fylgja þýðingu sinni. Samræmi í
þýðingunni er síðan höfuðatriði. Lesandinn á heimtingu á að geta treyst því að
sama hugtakið hafi sama heiti í öllum textanum og sama orðalag sé alls staðar
notað um sömu hluti.
Heimildir
—. 1985. Islándsk ordbildning pá inhemsk grund. Sprák i Norden 1985:5-12.
Baldur Jónsson. 1987. Islensk orðmyndun. Andvari:88-102.
Magnús Snædal. 1987. Orðmyndun í læknisfræði. Lœknablaðið 10:9-14.
Tölvuorðasafn. 1986. Rit Islenskrar málnefndar 3. Ritstjóri: Sigrún Helgadóttir.