Orð og tunga - 01.06.1990, Qupperneq 76

54
Orð og tunga
safn (library)
skjalaskápur (file cabinet)
hólf (drawer, basket)
póstkladdi (mail log)
hópur (group)
mengi (set)
hirsla (folder)
póstskápur (mail cabinet)
efnisskrá (directory)
geymsla? (container)
flokkur (class)
Mynd 2: Orð yfir mengi hluta í þýðingum Orðabókarinnar (listinn er ekki tæmandi).
Þessi orð voru valin af nokkru handahófi og má vafalaust finna fleiri orð sem
gegna sambærilegu hlutverki. Orð af þessu tagi eru alltaf erfið viðureignar og
stöðugt verður erfiðara að finna ný. Nýjasta orðið í þessum fjölskrúðuga flokki
er geymsla (e. container) sem hefur ekki enn hlotið staðfestingu, en er samheiti
yfir safn, hólf, hirslu og skáp í Skrifstofusýn/2.
Framan af var reynt að sneiða sem mest hjá hlutbundnum orðum. Þannig
þótti hirsla heppilegri en mappa fyrir það sem á ensku er nefnt folder. Sú afstaða
breyttist þegar þýðendur komust í kynni við notkun teikna í forritum.1 Þannig
stendur til dæmis á skáp-orðunum á listanum á mynd 2. Nánar verður vikið að
teiknum hér á eftir.
Til rnóts við íslenskt orðalag
Allir þýðendur kannast við það að oft verður að beita umorðun í þýðingu til að
textinn verði eðlilegur. Þetta á í ríkum mæli við um þýðingar forrita.
Stundum er hugtak í frumtextanum orð sem fær yfirfærða merkingu í tölvu-
máli. Þá er ekki alltaf hægt að halda slíkri merkingu í íslensku. I skrifstofukerfmu
PROFS er einn af mörgum valþáttum á einni valmyndinni nefndur tools á ensku.
Bókstafleg þýðing á íslensku væri verkfæri eða tæki. Þýðendur veigruðu sér við
að nota svo hlutkennd orð um aðgerðirnar sem þarna er um að ræða (skoða eða
breyta skrám, nota reikniforrit eða breyta aðgangsorði). Því var orðið séraðgerðir
notað.2
Hér hefur verið reynt að gefa örlitla innsýn í orðaval og orðmyndun í þýð-
ingunum. Ljóst er að allt ræðst þetta mjög af umhverfi, textasamhengi og þeim
orðaforða sem fyrir er. Akjósanlegt er að orðin verði til eða séu valin í sem nánustu
samhengi við samfelldan texta og í tengslum við eldri orðaforða því mikilvægt
er að ný orð og aðrar nýjungar í orðavali falli að þeim orðaforða og þeim stíl
sem áður hefur mótast. Eg tel að vel hafi tekist til í þessu efni. Þýðingarnar hafa
myndað samfellt ferli frá upphafi þar sem eitt forrit hefur tekið við af öðru. Þó
að þýðendum hafi fjölgað til muna hefur ákveðinn fjöldi þeirra verið í hópnum
frá upphafi. Það hefur tryggt samhengi og festu í þýðingunum.
Á þeim tíma sem þýðingastarfið hefur staðið hefur orðið til býsna mikill
orðaforði sem haldið er saman í einni skrá. Þeir sem þess hafa óskað hafa fengið
1 Orðið teikn hefur verið valið sem þýðing á hugtakinu icon.
2Fisher (1989:45) getur þess að Þjóðverjar sem þýða forrit og leiðbeiningar fyrir fyrirtækið
Ashton Tate fari svipaða leið í þýðingu þessa orðs. Þar er það þýtt með orðinu Diversen.