Ráðunautafundur - 20.02.1996, Page 31
23
FRAMTÍÐARSTEFNA
I Ijósi þessa er eðlilegt að menn setjist niður og marki framtíðarstefnu sem ætlað sé að tryggja
að landbúnaðurinn verði stundaður í sátt við umhverfið og samfélagið í heild. Þáttum sem þarf
að taka tillit til mætti skipta í fjóra flokka:
- Umhverfi (jarðvegur, vötn, næringarefni, andrúmsloft, lífríki, ásýnd lands).
- Gæði afurðanna (hollusta og hreinieiki).
- Orkunotkun (notkun á olíu og öðrum lífrænum orkugjöfum úr jörðu).
- Siðfræði (mannúðleg meðferð búfjár, aðbúnaður fólks, umhyggja fyrir náttúrunni).
Það kostar peninga að taka tillit til þessara þátta, og til skamms tíma litið verður sá land-
búnaður sem það gerir dýrari en hinn sem einungis miðar að því að framleiða sem ódýrast.
Það er sjálfsagt að stefna að hagkvæmni og góðum rekstri, en inn í þá mynd verður að taka
kostnað sem fylgir því að taka tillit til ofangreindra þátta. Reyndar er þegar farið að gera þetta,
t.d. með því að leggja umhverfisgjöld á ýmsar vörur. Hagræðing í landbúnaði erlendis, sem
hefur lækkað vöruverð til neytenda, hefur að hluta til orðið á kostnað umhverfisins. Það má
hins vegar ekki verða þannig til lengdar, heldur verður hagræðingin að vera innan þess ramma
sem samfélagið setur í þessurn efnum. Þetta verður að taka með í reikninginn þegar talað er
um vöruverð, samkeppni og innflutning.
ALÞJÓÐLEG MARKMIÐ
Umhverfi
Varðveisla jarðvegs. Frá fræðilegum og tæknilegum sjónarhóli séð er ekkert því til fyrirstöðu
að rækta plöntur án jarðvegs. Það er hins vegar mjög dýrt og verður ekki gert nema í smáum
stíl og þá fyrst og fremst innan húss. Jarðvegur verður því áfram ein af grunnforsendum þess
að hægt sé að stunda landbúnað. Það er því afar brýnt að vel sé með hann farið. í fyrsta lagi
þarf að sporna gegn því að hann fjúki eða skolist burt. I öðru lagi þarf að gæta þess að ekki
safnist fyrir í honum skaðleg efni, eins og t.d. þungmálmar, varnarefni með langan niðurbrots-
tíma og þrávirk lífræn efni. í þriðja lagi þarf að gæta að því að ekki verði hægfara rýrnun á
næringarefnum í jarðvegi.
Varðveisla vatna. Vatn er önnur grunnforsenda fyrir því að hægt sé að stunda landbúnað og
víða um heim dregur vatnsskortur úr uppskeru eða gerir ræktun ómögulega. Surns staðar
skiptir því miklu að vatnið nýtist sem allra best, en alls staðar þarf hins vegar að huga að því
að skaðleg efni berist ekki í grunnvatn, ár og vötn. Sömuleiðis þarf að sporna gegn því að
næringarefni berist þangað í þeim mæli að ofauðgun hljótist af.