Ráðunautafundur - 20.02.1996, Qupperneq 243

235
SOG SMÁKÁLFA - JÚGURSKEMMDIR HJÁ KVÍGUM
Sog milli kálfa verður ávani sem fer vaxandi fyrsta mánuðinn (Mitchell 1976). Sami kálfur
sýgur yfirleitt alltaf sama kálf (Havrevoll 1982). Sog milli kálfa má rekja til ófullnægðrar sog-
þarfar þeirra. Er þetta einnig orsökin fyrir því að kýr í lausagöngu sjúga hverja aðra (Gjestang
1983).
Dulinn þáttur í atferli kvígna á meðgöngu verður til þess að þær vilja láta sjúga sig.
Fyrsta kálfs kvígum er hættara við þessu en öðrum kúm því þær fá ekki útrás fyrir þessa
„þörf ‘ við mjaltir. Spenasog leiðir til „bitjúgurbólgu" en mest er hættan á þessari gerð júgur-
bólgu hjá fengnum kúm á geldstöðu (Isaksson og Flodin 1982). Svo virðist sem kálffullum
kvígum sé hættast við að vera sognar á seinustu mánuðunum fyrir burð séu þær í lausagöngu
með fullorðnum kúm (Vastveit o.fl. 1989).
Þegar kálfur sýgur spena á öðrum kálfi komast sýklar auðveldlega inn í þá. Umhverfi
hópstíu hættir til að vera smitað af júgurbólgusýklum vegna beinna tengsla við haughús-
kjallara (Varhaug o.fl. 1994). Við sogið myndast sár þvert í spenahúðina undan tönnum og
tungu, þannig eiga júgurbólgusýklar, sem eru til staðar í munni, greiðan aðgang að júgur-
vefnum. Við krufningu á spenum finnast sár full af greftri þvert í innri húð spenans (Isaksson
og Flodin 1982, Vastveit o.fl. 1989). Smitleiðir júgurbólgu eru upp í gegnum spenaop eða um
sár á spenum (Jón Viðar Jónmundsson 1984).
Rannsóknir á áhrifum sogs milli kálfa hafa sýnt að kvígur sem hafa verið sognar sem
kálfar eru oftar með júgurbólgu, lokaða spena eða ónýta júgurhluta við fyrsta burð en þær sem
ekki hafa verið sognar (Isaksson og Flodin 1982, Gjestang 1983, Vastveit o.fl. 1989). Þrengsii
í stíum auka einnig hættu á júgurbólgu hjá kvígum við fyrsta burð, auk þess að draga úr
frjósemi þeirra (Shearer og Harmon 1993).
NIÐURSTÖÐUR ATFERLISATHUGUNAR
Hópur 1 - Kálfum gefið tvisvar á dag úr hefðbundnum fötum.
Hópur 2 - Kálfum gefið tvisvar á dag úr túttufötum.
Hópur 3 - Kálfum gefið fjórum sinnum á dag úr hefðbundnum fötum.
Hópur 4 - Kálfum gefið fjórum sinnum á dag úr túttufötum.
Sogatferlið er mest áberandi í 15 mínútur fyrir gjafir og 15-30 mínútur eftir gjafir.
Einnig er sog þegar komið er í fjósið og á eftir löngum leguhléum, sjá 1. mynd.
Sogatferli hjá fötukálfunum einkennist af því að þeir sleikja og sjúga milligerðir,
rimlana í gólfinu, andlit og háls hvers annars. í kjölfar mjólkurfóðrunar sjúga allir fötu-
kálfarnir eyrun á hverjum öðrum.