Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2016, Qupperneq 76

75
Hér verður sjónum fremur beint að nýlegum áskorunum og ályktunum
um alvarlegar afleiðingar loftslagsbreytinga sem þekkt kristin trúar- og
kirkjusamtök í bland við trúarleiðtoga sendu frá sér í aðdraganda tuttug-
ustu og fyrstu loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna sem haldin var í
París 30. nóvember – 11. desember 2015 (COP21).10 Mörgum kann að
þykja það undarlegt að trúarsamtök og trúarleiðtogar skipti sér opinber-
lega af umhverfismálum. Ef menn gefa sér þá forsendu að trú varði aðeins
einkalíf fólks er sú afstaða skiljanleg.11 Staðreyndin er hins vegar sú að
flest trúað fólk lítur ekki þannig á trú sína, eins og glöggt má sjá af því efni
sem sprottið hefur fram í trúarlegum ranni og varðar loftslagsbreytingar.12
og þau vistfræðilegu vandamál sem þá voru efst á baugi ættu sér kristnar rætur.
Kenning hans var sú að helstu orsakir umhverfisvandamálanna væri að finna í
vestrænni, trúarlegri og kristinni hugmyndafræði. Uppruna drottnunarhugmynd-
arinnar, þar sem maðurinn er drottnari og yfirboðari náttúrunnar, taldi hann mega
rekja til kristindómsins, eða réttara sagt til frásagnanna um sköpun heimsins sem
kristnir menn tóku í arf frá gyðingum. Sjá Lynn White, „The Historical Roots of
Our Ecologic Crisis“, 1967, Science, hefti 655, nr. 3767, bls. 1203–1207.
10 Þess má geta að ráðstefnan var framlengd um einn dag en samkomulagið var undir-
ritað þann 12. desember, sótt 21. desember 2015 af: http://www.un.org/sustain-
abledevelopment/blog/2015/12/cop21-liveblog/. Á fyrstu ráðstefnunni (1992) var
samþykktur Rammasamningur Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar sem
skuldbatt aðildarríkin til að takmarka losun gróðurhúsalofttegunda í því skyni að
koma í veg fyrir hættulega röskun á loftslagskerfinu af manna völdum. Flestir þekkja
til Kyoto-samkomulagsins svonefnda (1997) sem var fyrsti bindandi samningurinn
um málefnið en þá sameinuðust allmörg lönd um að minnka losunina um 5.2%
fram til ársins 2012, miðað við 1990. Markmið Parísarráðstefnunnar var að gera
bindandi samkomulag allra ríkja heims um að grípa til nauðsynlegra ráðstafana til
að halda hlýnun jarðar undir tveimur gráðum á þessari öld.
11 Með hugtakinu trú í þessari grein vísa ég til enska hugtaksins faith fremur en religion
en á þessum hugtökum er merkingarmunur í fræðilegri orðræðu. Trú (e. faith) vísar
til trúarskilnings einstaklinga, óháð trúarbrögðum (e. religion). Trúarhugtakið í
kristnu samhengi má rekja til Ágústínusar kirkjuföður (354 – 430) en hann ítrekaði
að trú væri hið lifandi og virka andsvar manneskjunnar andspænis guðdóminum.
Sigurjón Árni Eyjólfsson talar um að í Nýja testamentinu sé trú skilin sem traust
og veruleiki í lífi mannsins, sbr. Tilvist, trú og tilgangur, Reykjavík: Hið íslenska
bókmenntafélag, 2008, bls. 44. Áhersla greinarinnar beinist að því að greina og
túlka hið trúarlega orðfæri sem notað er í efninu sem er til skoðunar. Til þess
þarf þekkingu á Biblíunni og viðtekinni, siðfræðilegri útleggingu hennar í kristnu
samhengi. Umræða um trúarbrögð sem stofnanir, kenningar og kerfisbundnar
framsetningar á trúarjátningum og kennisetningum er ekki sérstaklega skoðuð í
þessari grein.
12 Páll Skúlason talar um að með trú leitist menn við að túlka tilveru sína og finna
henni merkingu, sbr. „Hugleiðingar um listina, trúna og lífsháskann,“ Pælingar.
Safn erinda og greina, Reykjavík, 1987, bls. 124–125; og Páll Skúlason, „Inngang-
TRú OG LOFTSLAGSBREYTINGAR