Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2016, Side 161

160
tákn í táknkerfi og sögur af þeim sem allegóríur um mannfólkið, sem við-
heldur þeirri hugsun að hið dýrslega ástand og sjónarmið annarra tegunda
séu ekki verðug íhugunarefni í sjálfu sér.
Í Kanada hefur dýrasagan lifað nokkuð góðu lífi innan fræðanna. En
ástæðan er mestmegnis þjóðerniskennd sem mótuð er af mannmiðjuhugs-
un.66 Kanadísk fræði hafa haldið nöfnum Roberts og Setons á lofti, þar
sem þeir eru taldir frumkvöðlar hins kanadíska dýrasagnageira. Á móti
kemur að íslensk bókmenntahefð hefur sýnt húsdýrasögunum sínum lít-
inn sem engan áhuga. Ágæt yfirlitsgrein Björns Teitssonar um „Íslenzkar
dýrasögur“ kom út í tímaritinu Mímí árið 1970, en annars hafa sögurnar
að mestu leyti gleymst meðal almennings og fræðimanna, þar sem þær eru
í mesta lagi álitnar ljúfsárar, rómantískar eða jafnvel barnalegar. Eftir að
hafa notið gullaldar frá því í kringum 1877 (þegar hinn áhrifamikli Fagri-
Blakkur kom út) og fram til ársins 1914 (þegar fyrri heimsstyrjöldin braust
út) hefur dýrasagan jafnt og þétt horfið af sjónasviðinu. Enn fremur eru
margir ef ekki flestir dýrasagnahöfundarnir lítt þekktir nú á dögum. Sögur
þeirra hafa annað hvort gleymst eða færst yfir í heim barnabókmennta, þó
að þær hafi verið lesnar af börnum jafnt sem fullorðnum á árum áður.
Enda þótt höfundarverka manna á borð við Roberts og Setons í Kanada
(og Gests og Þorgils á Íslandi) sé enn minnst, þó gjarnan af öðrum ástæð-
um en vegna dýrasagnanna, hafa aðrir höfundar horfið alfarið af sjón-
arsviðinu. James Oliver Curwood (1878–1927) er þar líklega besta dæmið.
Ekki ósvipað Seton var Curwood mikill sportveiðimaður sem síðan sneri
við blaðinu og breytti hegðun sinni alfarið eftir sérstaka reynslu af ákveðn-
um andstæðingi. Í tilviki Setons var það úlfurinn Lóbó, en hjá Curwood
var það risavaxinn björn sem hann kallaði „Grábjarnarkónginn“, eða „The
Grizzly King“. Á bjarnarveiðum myndaði Curwood einstök tengsl við
björninn sem leiddu til djúptækra breytinga á lífi höfundarins. Í formál-
anum að The Grizzly King (1916) lýsir Curwood bókinni sem opinberrri
syndajátningu. Árum saman veiddi hann og drap dýr sér til gamans, þar á
meðal slátraði hann fjórum grábjörnum á minna en tveimur tímum einn
daginn – „útrýmdi kannski hundrað og tuttugu árum af lífi á hundrað og
tuttugu mínútum“.67 En eftir ummyndunarreynsluna sem fylgdi í kjölfar
veiðarinnar á Grábjarnarkónginum varð Curwood þeirrar skoðunar að
66 Í doktorsritgerðinni er farið nánar út í kanadíska bókmenntafræði um „raunsæisleg-
ar“ dýrasögur, en hér er því sleppt til að spara pláss.
67 James Oliver Curwood, The Grizzly King: A Romance of the Wild, New York: Grosset
& Dunlap, 1918, bls. vii.
GUNNAR THEODÓR EGGERTSSON