Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2016, Side 28

27
um kynlíf, ars erotica: Kynlíf er neysla rétt eins og át og drykkja og þarf að
njóta í hófi ef heilbrigt á að teljast. Fílænis og Arkhestratos kenna hinsveg-
ar óhóf og óheilbrigði í neyslu kynlífs og matar; bækur þeirra predika brot
á þeim venjum sem tíðkast undir ars erotica.
Ambáttirnar sem Khrýsippos talaði um höfðu lært „hreyfingar og stell-
ingar“ úr bók Fílænisar. Áhyggjur af slíkum stellingalærdómi má finna
víðar. Í Príapusarkvæðum, bálki latneskra dónakvæða til heiðurs risatyppa-
guðinum fyrrnefnda, má finna tvö ljóð um þær kröfur sem konur gátu
tekið upp á að gera kæmust þær í bækur bæði Fílænisar og samhöfundar
hennar Elefantis:
Lalage helgar hinum standpínda guði
sóðalegar myndir úr bókum Elefantisar
og gefur honum að gjöf: Hún biður þig
um að láta á reyna, hvort þú getir framkvæmt
allar þær stellingar sem myndirnar sýna.60
Fílænis var undir sömu sök seld. Annað kvæði úr Príapusarbálknum
fjallar um hinar margvíslegu raunir sem ákveðin stytta af Príapusi hefur
orðið vitni að; kvæðið er brotakennt en lokalínurnar minnast á stellingar
Fílænisar:
Þessa [styttu] var stúlka –
ég kann ekki við að nefna hana –
vön að heimsækja ásamt riðli sínum;
allar þær stellingar, sem Fílænis kennir,
[eina línu vantar]
að þeim ófundnum, fór hún spólgröð burt.61
Riðillinn getur ekki uppfyllt kröfur stúlkunnar til kynlífs; þekking hennar
á bók Fílænisar hefur æst upp óraunhæfar og óhóflegar væntingar. Í kvæð-
unum tveimur birtist tvíbent afstaða til þekkingar kvenna á fjölbreyttum
kynlífsstellingum: Í því fyrra er það talið æsandi að vera boðið að láta á
þær reyna, en í því seinna er bent á vandamálið: Að stellingakunnáttan geti
verið handan við það sem karlmaðurinn kann að framkvæma og þannig er
hann settur í vandræðalega stöðu. Stellingakunnátta kynlífshjálparbókanna
60 Priap. 4. Sjá einnig Suet. Tib. 43, þar sem segir að Tíberíus keisari hafi notað bækur
Elefantisar fyrir kynsvallsveislur sínar á eynni Kaprí rétt fyrir dauða sinn.
61 Priap. 63.15–18.
ÞRJú SKREF Í ÁTT Að TiLURð KLÁMSiNS