Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2016, Blaðsíða 36

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2016, Blaðsíða 36
35 sem markmið.“7 Þessi vel þekkta skylda sem gengur undir heitinu lög- málið um virðingu fyrir persónunni snertir það efni sem fjallað er um hér því segja má að mjög algengt sé að tengja saman hlutgervingu og vanvirðingu eins og nánar verður vikið að hér á eftir. Þegar breytni snýr að manneskjum er mikilvægt, samkvæmt þessu boði, að virða hið sjálfstæða takmark sem sérhver persóna hefur með lífi sínu en í því felst að nota hana aldrei einvörðungu sem tæki heldur taka tillit til vilja og markmiða hennar. Meginhugmyndir lögmálsins má því segja að séu tvær: Að ráðskast ekki með aðra án samþykkis þeirra og að styrkja þá í að ná markmiðum sínum. Í þessu birtist hugsjón Kants um manneskjuna, en hún er sú að maðurinn sé skynsemisvera í ríki markmiða og hafi sjálfræði til að breyta samkvæmt algildu lögmáli sem hann sjálfur hefur sett sér.8 útskýring á þessum vel- þekktu hugmyndum Kants hefur vægi fyrir umfjöllunina sem hér fer á eftir þar sem verður staldrað við túlkun heimspekingsins Mörthu C. Nussbaum á mismunandi merkingu hlutgervingarhugtaksins og í framhaldi af því skoðuð umræða Kants um hlutgervingu í kynlífi. Nussbaum segir hlutgervingarhugtakið vera orðið hluti af daglegri orðræðu í samfélaginu, oft sé það notað til að gagnrýna auglýsingar, kvik- myndir og annað sjónrænt efni en einnig til að tjá efasemdir í garð meintra viðhorfa og ætlana fólks. Hugtakið sé alla jafna notað í neikvæðri merk- ingu, einkum þegar hún tengist kynferðislegum þáttum, og beinist að tali, hugsun eða breytni sem talin er siðferðilega og samfélagslega gagnrýnis- verð. Kynferðislega hlutgervingu af hálfu karla gagnvart konum segir hún gjarna túlkaða með þeim hætti að hún sé einn meginvandinn í lífi kvenna og andstaða gegn henni jafnframt það sem femínísk pólitík snúist um.9 Mikilvæg áhrif á þessa stöðu mála rekur Nussbaum til orðræðu róttækra femínista á 9. áratug síðustu aldar, ekki síst til Catharine MacKinnon og samstarfsfélaga hennar sem héldu því fram að það væri óumflýjanleg stað- reynd að allar konur væru kynferðislega hlutgerðar í lífi sínu sem konur. Það illa og óæskilega við hlutgervingu í augum MacKinnons er virðing- arleysið sem í henni felst en hlutgerðum konum er meinað að lifa sam- 7 immanúel Kant, Grundvöllur að frumspeki siðlegrar breytni, Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, þýðing eftir Guðmund Heiðar Frímannsson, 2003, [1783], bls. 153. 8 vilhjálmur Árnason, Farsælt líf, réttlátt samfélag – kenningar í siðfræði, Reykjavík: Heimskringla, Háskólaforlag Máls og menningar, 2008, bls. 100–102. 9 Martha C. Nussbaum, „Objectification“, Sex and Social Justice, Oxford og New York: Oxford University Press, 1999, bls. 213–239, hér bls. 213–214. HLUTGERviNG, KYNLÍF OG KLÁM
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.