Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2016, Side 137

136
BERGljóT SoffíA KRiSTjánSdóTTiR
ú T D R Á T T U R
„ómstríður taktur kvikra strengja“
Um Hin hálu þrep Bjarna Bernharðs og sitthvað sem þeim tengist
Er vestræn menning skitsófren? Hvað vita menn um skitsófreníu og eru þeir sem
hafa greinst með hana færir um að tjá sig í samfelldri frásögn? Spurningum af þessu
tagi er meðal annars varpað upp í greininni sem snýst þó einkum um sjálfsævisögu
Bjarna Bernharðs, Hin hálu þrep. Lífshlaup mitt (2015). Sú saga er fyrir margra hluta
sakir sérstæð enda er hún saga manns sem ungur var greindur með geðklofa. Frá-
sögn hans er marghátta (e. multimodal) og lýsir lífshlaupi sem samræmist ekki bein-
línis ríkjandi hugmyndum um borgaralega meðalhegðun: Sagt er frá sýrutrippum og
neyslu sveppa, ofskynjunum og alvarlegum geðrofsköstum og reyndar morði sem
afleiðingu eins þeirra. Í greininni er rætt stutttlega um ólíka afstöðu fræðimanna
til skitsófreníu; því næst er drepið á sjálfsævisöguleg skrif sem menningarfyrirbæri
og dregin fram ákveðin megineinkenni Hinna hálu þrepa, til að mynda gerð grein
fyrir hvernig sjálft sköpunarferlið lýsir af ýmsum hliðartextum hennar. Þá eru valdir
hlutar bókarinnar greindir í ljósi margvíslegra fræðiskrifa og hugað að hvaða áhrif
hún hafi eða kunni að hafa á lesendur. Loks skýrir greinarhöfundur nánar afstöðu
sína til Hinna hálu þrepa og ræðir líka breytta afstöðu Bjarna Bernharðs til þeirrar
sjúkdómsgreiningar er hann fékk á sinni tíð.
Lykilorð: Skitsófrenía, menning/einstaklingur, ævisöguskrif, marghátta frásögn,
sjúkdómsvæðing
A B S T R A C T
„the disharmonious rhythm of vibrant strings“
On Hin hálu þrep by and some related observations
is western civilization schizophrenic? What do we know about schizophrenia and
are people who have been diagnosed with the disorder capable of expressing them-
selves in a coherent narrative? These are the kind of questions that the present pa-
per poses, but its main subject is Bjarni Bernharður’s autobiography, Hin hálu þrep.
Lífshlaup mitt (2015) (The slippery steps: The course of my life). it is an unusual work in
many respects, being the life story of a man who was diagnosed with schizophrenia
at an early age. Bjarni’s narrative is multimodal and describes a life that is not exactly
in accordance with mainstream ideas of common bourgoise behavior. it describes
acid trips and mushroom taking, hallucinations and serious psychotic fits, leading
on one occasion to a violent murder. The paper briefly addresses different scholarly
attitudes to schizophrenia; it then discusses autobiographical writing as a cultural
phenomenon and points out some of the main characteristics of Hin hálu þrep, e.g.
how the creative process itself emanates from some of its paratexts. Selected parts
of the book are then analyzed in the light of various theoretical writings and its
possible effects on readers are considered. Finally, the author further explains her
understanding of Hin hálu þrep and also discusses Bjarni Bernharður’s changed view
of the diagnosis he was originally given.
Keywords: Schizophrenia, culture/individual, autobiographical writing, multimodal
narrative, medicalization