Skírnir - 01.09.2007, Qupperneq 10

til fless a› bæta kjör in e›a flungi hinn ar ytri sam keppni vi› frjálsa
fólks flutn inga. Jafn vel á Nor› ur lönd um má sjá merki fless í hag -
sk‡rsl um um tekju flró un a› tekju skipt ing hafi or› i› ójafn ari á
tíunda ára tugn um og fyrstu árum fless ar ar ald ar. Í Banda ríkj un um
gætti flessa fyrr. fiessi til hneig ing, sem lík lega er rík ari í stóru i›n -
ríkj un um en á Nor› ur lönd um, vek ur óróa og áhyggj ur af flví a›
óheft hnatt væ› ing kynni fleg ar fram í sæk ir a› geta af sér au› ug
ríki, en jafn framt mis skipt ingu lífs gæ›a í fleim ríkj um.
Jos eph Stigl itz, Nóbels ver› launa hafi og hag fræ›i pró fess or vi›
Col umbia-há skóla í New York, dreg ur sam an gagn r‡ni á hnatt -
væ› ing una í fimm at ri› um í bók sinni Mak ing Globalization
Work (Stigl itz 2006:9).
1. Leik regl ur sem st‡ra hnatt væ› ing unni eru órétt lát ar og hygla
stór fyr ir tækj um i›n ríkj anna.
2. Hnatt væ› ing in set ur efna hags leg gildi ofar ö›r um gild um, svo
sem heilsu, nátt úru vernd og heil næmu um hverfi.
3. Stjórn kerfi hnatt væ› ing ar inn ar er flannig vax i› a› flró un ar rík -
in eru svipt mik il væg um flátt um full veld is og flar me› getu til
fless a› taka ákvar› an ir sem var›a vel fer› flegna fleirra. Á flann
hátt veik ir hnatt væ› ing in l‡› ræ› i›.
4. fiótt tals menn hnatt væ› ing ar haldi flví fram a› all ir hafi hag af
henni liggja nú fyr ir sk‡r ar rann sókn ar ni› ur stö› ur bæ›i frá
flró un ar ríkj um og há tekju lönd um sem benda til fless a› hjá
hvor um tveggja megi finna hópa sem hafi tap a› á hnatt væ› ing -
unni.
5. Fimmta og ef til vill mik il væg asta gagn r‡n is at ri›i Stigl itz er a›
hin ar al fljó› legu efna hags stofn an ir og sjálf ur hnatt væ› ing ar -
fer ill inn hafi neytt upp á flró un ar rík in hag kerf um sem oft og
einatt henti ekki a› stæ› um fleirra e›a ósk um.
Sí› ast talda at ri› i› á reynd ar a› nokkru leyti vi› um i›n rík in ekki
sí› ur en flró un ar rík in. Ef a› er gá› er um marg ar ger› ir mark a›s -
hag kerfa a› velja. ‚Ensk-am er íska‘ sni› i›, sem al fljó›a stofn an ir
vir› ast a› hyll ast og halda fram ö›r um frem ur, er frá brug› i› hinu
‚nor ræna‘ a› flví er var› ar um fang op in bers rekst urs, al manna -
trygg ing ar, skatt kerfi o.s.frv. fia› er at hygl is vert a› veg ur hins
jón sigurðsson278 skírnir