Skírnir - 01.09.2007, Qupperneq 145

15 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 183.
16 Í seinni út gáf unni er or› i› versl un ar vald lát i› víkja fyr ir or› inu au› vald í
ákve›n um setn ing um (a› vísu ekki fleirri sem hér var vitn a› til), en sí› ar nefnda
or› i› er hef› bundn ari fl‡› ing á Kapi tal-hug taki Marx.
skírnir 413oswald spengler og halldór laxness
Vest ur landa. fieg ar Hall dór bjó bók ina til ann arr ar út gáfu lag›i
hann fla› á sig a› breyta fl‡› ingu sinni á til vitn uninni og má hafa
fla› til marks um a› áhugi hans á efni bók ar inn ar var enn til sta› -
ar. Sta› hæf ing in sem vitn a› er til er dæmi ger› fyr ir grein ar ger›
Spen glers fyr ir hnign un lista á Vest ur lönd um; vi› blas ir a› henni
er ætl a› a› eiga vi› um mál ara list, tón list, högg mynda list og arki -
tektúr, rétt eins og bók mennt ir, en vanga velt ur Hall dórs standa í
sk‡rust um tengsl um vi› mál ara list og spurn ing una um ör lög
henn ar á loka skei›i vest rænn ar si› menn ing ar. Eins og hann bend -
ir á næg ir a› beina sjón um a› lít il mót leg asta af brig›i mynd list ar
— notk un mynda í aug l‡s ing um — til a› vekja upp efa semd ir um
gjörvalla rök færslu Spen glers, og fla› í svo rík um mæli a› sjálf
marka lín an milli há menn ing ar og si› menn ing ar ver› ur vand -
kvæ› um bund in. Eft ir á a› hyggja má líta svo á a› aug l‡s inga hlut -
verk i› sé list um í bló› bor i›, og a› full yr›a megi a› list ir í nú tím -
an um svari ekki sí› ur kröf um tí› ar and ans en flau af brig›i sem
ré›u ríkj um á mi› öld um e›a vi› upp haf n‡ ald ar. Í krist inni
menn ingu, sem kirkj an ber æg is hjálm yfir, ver›a „höf u› augna mi›
mynd list ar inn ar […] flau a› aug l‡sa trú ar kenn ing ar kirkj unn ar á
sama hátt og a› al hlut verk henn ar á vor um tím um hl‡t ur a› vera
fla› a› fljóna mark a›spóli tík fless valds, sem nú ræ› ur, verzl un ar -
valds ins […]“.15 Í annarri út gáf unni hef ur or› i› „mark a›spóli tík“
vik i› fyr ir „heims s‡n“ sem fel ur í sér sterk ari áherslu á menn ing -
ar lega fl‡› ingu fleirra fyr ir bæra sem um ræ› ir. Hall dór dreg ur í
fram hald inu svip a›a hli› stæ›u milli kirkna og sk‡ja kljúfa. Ni› ur -
sta›a alls flessa er sú a› dreg in er upp mynd af „versl un ar valdi“16
sem sögu legu afli er hafi meira og sjálf stæ› ara vægi en mæli kvar› -
ar Spen glers gera rá› fyr ir. Kreppu list ar inn ar og bágt hlut skipti
lista manns ins má ein fald lega rekja til van mátt ar and spæn is flví
verk efni a› ná utan um tí› ar and ann. „Versl un ar vald“ og sá andi
versl un ar sem flví fylg ir ver› ur a› full sköp u› um full trúa fyr ir flá
menn ingu í anda Fausts sem bjó um sig — a› mati Spen glers — í