Skírnir - 01.09.2007, Qupperneq 154

39 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 368.
40 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 366.
skírnir422 jóhann páll árnason
tengd vi› l‡s ing ar a› hætti Marx á n‡ju fljó› fé lagi sem setji mann -
inn á stall hins æ›sta gild is ver› ur út kom an eitt hva› sem kalla
mætti marx isma a› hætti Spen glers; önn ur dæmi um slíka sam -
flætt ingu eru ekki til a› mínu viti. En mann hyggja Hall dórs eft ir
a› kafl ólska skei› inu lauk geng ur enn lengra. Í lok bók ar inn ar
stíg ur fram „ma› ur inn sem hin full komn asta líf fræ›i leg teg und,
ma› ur inn sem fé lags leg ein ing, ma› ur inn sem lífs tákn og hug -
sjón“.39 fiessi gild is hla›na hug takaruna breg› ur upp svip mynd af
n‡ju af brig›i mann hyggju sem ætl a› er a› fela í sér öll fyrri af -
brig›i fleirr ar stefnu og ganga jafn framt lengra en flau. Trú ar leg
fl‡› ing henn ar ver› ur ljós fleg ar Hall dór ját ar fyr ir les and an um a›
hann sé upp ljó ma› ur „af ham ingju sömu trausti á flann al heim,
sem vi› lif um í“ og kve› ur sí› an fulla ástæ›u til a› „standa tign -
andi and spæn is hinni miklu ver›i meg und [„ver› andi“ í annarri
út gáf unni] heims og hug ar“.40 Hér er ná læg› hans vi› al gy› is -
hyggju e›a al heims-gy› is hyggju („kosmó fleisma“) Spen glers
meiri en ann ars sta› ar í bók inni. Jak ob J. Smári, sem skrif a›i inn -
gang a› fyrstu út gáf unni, var af fless um sök um á villi göt um fleg ar
hann lag›i mann hyggju Hall dórs Lax ness a› jöfnu vi› hug mynd
sófista um mann inn sem mæli kvar›a allra hluta. Enda flótt hæg -
lega megi túlka flessa margróm u›u yr› ingu á fjöl marga vegu er fló
eng an veg inn hægt a› lesa úr henni skír skot an ir til trú ar legs ætl -
un ar verks hand an allra trú ar brag›a.
Í huga Hall dórs er hin n‡ja mann hyggja (sem reist er á grunni
kenn inga Spen glers, eins og vi› höf um kom ist a› raun um) kjarn -
inn í sós í al ism an um sem val kosti. Hag n‡tt sé› birt ist hann í n‡ju
lík ani um skipu lag sam fé lags ins. End ur mati allra gilda a› hætti
mann hyggj unn ar á a› hrinda í fram kvæmd me› rót tækri sam eign -
ar stefnu og djúptækri rík is hyggju. Hall dór geng ur út frá flví a›
rúss neska bylt ing in hafi fali› í sér straum hvörf sem bein ast í flessa
átt. A› flessu leyti eiga sko› an ir hans fátt sam eig in legt me› Spen -
gler. Eft ir a› hafa af skrif a› bol sé vis mann sem straum hvörf í
„gervi-mynd breyt ingu“ Rúss lands á vit hins vest ræna heims, sem