Skírnir - 01.09.2007, Page 158

47 Um ræ›u um tengsl fyrstu skrifa Lax ness vi› flenn an hug mynda straum í ís -
lenskri menn ingu á fless um tíma má finna hjá Hall dóri Gu› munds syni, „Loks -
ins, loks ins.“ Vef ar inn mikli og upp haf ís lenskra nú tíma bók mennta. Reykja vík:
Mál og menn ing, 1987.
48 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 125; flessi hluti text ans hef ur ver i› felld ur út í annar-
ri út gáf unni.
49 Spengler, Der Untergang des Abendlandes, síðara bindi, bls. 660, 668.
50 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 133.
skírnir426 jóhann páll árnason
boga son og — ekki síst — Sig ur› Nor dal.47 Sá sí› ar nefndi var
aug ljós full trúi fless a› menn ing ar leg fljó› ern is hyggja af fless um
toga fór ekki alltaf sam an vi› íhalds semi í stjórn mál um; og skyld -
leik an um vi› af stö›u Hall dórs sjálfs ver› ur ekki neit a›. En Hall -
dór tók hin sam eig in legu stef til end ur vinnslu og túlk a›i flau upp
á n‡tt í ljósi sjón ar mi›a a› hætti Spen glers sem snú i› var gegn
kenn ing um Spen glers sjálfs. fiessi tvö faldi vi› snún ing ur kem ur
glögg lega í ljós fleg ar Hall dór tal ar um ís lenska torf bæ inn sem
„menn ing ar tákn frum fljó› ar“; hann tek ur líka or› i› „pflanz en -
haft“ a› láni hjá Spen gler til a› l‡sa flví hvern ig torf bær inn renn -
ur sam an vi› lands lag i› á óbrot inn hátt.48 A› mati Spen glers er
eng in frum tákn a› finna me› al smá bænda (hann kall ar smá bænda -
stétt ina og vist ar ver ur henn ar „ósögu leg ar“ og tel ur hana til heyra
for send um menn ing ar inn ar en ekki raun veru legu svi›i henn ar).49
Á flenn an hátt not ast Hall dór vi› tungu tak a› hætti Spen glers til
a› teygja svi› menn ing ar inn ar út fyr ir flau mörk sem Spen gler
ætl a›i henni; jafn framt er hug mynd in um frum tákn not u› til a›
færa arf leif› bænda menn ing ar inn ar inn á fag ur fræ›i legt svi› flar
sem hún stang ast ekki á vi› áætl an ir um rót tæk ar um bæt ur. Á
svip a› an hátt snerta at huga semd ir Hall dórs um óbyggt há lend i›
og mik il vægi fless fyr ir fljó› lega sjálfs mynd Ís lend inga50 róm an -
tísk an streng, a› vísu ekki á flann hátt a› me› fylgi róm an tísk
höfn un si› menn ing ar inn ar. Vís an ir til hálf gild ings dul rænn ar s‡n -
ar á ís lensk fjöll benda til fless a› leit a› sé a› ö›r um sjón deild ar -
hring en fleim sem faustískri menn ingu er eign a› ur hjá Spen gler.
En flessi hli› stæ›a er of óljós til a› draga megi fleiri álykt an ir hér.
Sk‡rasta og mark ver› asta ágrein ings at ri› i› vi› Spen gler var› -
ar skipti upp gangs og hnign un ar. Hall dór sta› set ur Ís land utan
Vest ur landa í skiln ingi Spen glers og held ur flví fram a› af fleim