Skírnir - 01.09.2007, Side 191

12 Rit verk I 1989:79.
skírnir 459alefling andans og athöfn þörf
hjá Jónasi og ö›r um róm an tísk um skáld um. Nán ar til tek i› í grasi vöxn -
um en upp blásn um hólma. Í ein um út rei› ar túrn um sum ar i› 1837 hef ur
Tómas bent Jónasi á Gunn ars hólma og fla› set i› í Jónasi a› í mi›ri land -
ey› ing unni sé hólm inn enn ofar vatni. fiessi sta› reynd ver› ur einn af út -
gangs punkt um kvæ› is ins Gunn ars hólma, og gef ur Jónasi hug mynd ina a›
grund vall ar for sendu fless.
Útaf fyr ir sig ligg ur fletta nokk u› ljóst fyr ir; eft ir a› hafa sé› hólmann
fær Jónas flá hug mynd a› taka fræg asta dæmi Ís lands sög unn ar um ætt -
jar› ar ást, flar sem hetj an k‡s held ur a› enda líf sitt en yf ir gefa land i›, „flví
Gunn ar vildi held ur bí›a hel / en horf inn vera fóst urjar› ar strönd um
…“12, og ljá flví tákn ræna merk ingu sem tal a›i beint til sam tím ans. Í ni› -
ur lag inu kall ar Jónas sögu Gunn ars hug ljúfa samt, fl.e. flrátt fyr ir flann
óum fl‡j an lega dau›a sem sögu hetj an valdi, vegna fless a› hún beri vott
um óvenju lega ætt jar› ar ást og fórn f‡si, sem nátt úr an sjálf hafi vel flókn un
á.
Me› flessu stíg ur Jónas skrefi lengra me› efn i› og túlk ar fla›; sú sta› -
reynd a› hólm an um er hlíft í fless ari miklu ey›i legg ingu s‡n ir vel flókn un
nátt úru vætt anna og ís lensks fljó› ar anda á ákvör› un Gunn ars. fiarna er
hul inn vernd ar kraft ur ís lenskr ar nátt úru a› verki.
fiar me› eru all ir flætt ir komn ir sam an í einn far veg í flágu hins raun -
veru lega mark mi›s: a› hvetja fljó› ina til dá›a í frels is bar átt unni. Frelsi og
sjálf stæ›i Ís lend inga og for ræ›i í sín um mál um er fljó› inni eig in legt, ligg -
ur í e›li henn ar. Allt vott ar um fla›; vís ind in, sag an og nátt úr an. Kvæ› i›
er ort í tengsl um vi› á› ur nefnda bæn ar skrá, byggt á vís inda legri nátt úru -
fræ›i flekk ingu höf und ar og n‡ leg um lestri á Njálu — en jafn framt ein -
lægri sann fær ingu fyr ir flví a› sjálf stæ›i Ís lands væri í anda sann leik ans og
fless fljó› ar anda sem byggi í ís lenskri nátt úru — og hef›i flar me› líka
bless un al mætt is ins.
IV.
fia› er flannig margt sem sty› ur kenn ingu um a› sam flétt un vís inda -
hyggju og ætt jar› ar ást ar hafi strítt meira á Jónas en nokk urt ann a› vi› -
fangs efni. Eng inn vafi leik ur á flví a› metn a› ar fyllsta kvæ›i hans eru
Huldu ljó›. fia› er al ger und an tekn ing hversu fast held inn Jónas er á fla›
kvæ›i, ligg ur yfir flví árum sam an og læt ur aldrei af hendi enda flótt vin -
ir hans rói í hon um a› fá fla› til birt ing ar í Fjölni. Jónas tel ur fla› aldrei
full ort flótt hann hafi fla› í smí› um a› minnsta kosti í fimm ár. Huldu -
ljó› hafa líka flá sér stö›u me› al kvæ›a Jónas ar a› hann læt ur eft ir sér at -
huga semd ir um kvæ› i›, sem hann er yf ir leitt spar á. Hann seg ir í bréfi a›