Skírnir - 01.09.2007, Side 199

12 Slavoj Žižek, The Sublime Object of Id eo logy (London 1989), bls. 110–129.
Lac an not a›i hug tak i› Hinn (e. the Other) yfir fla› sem Žižek tal ar um sem
stóra Hinn fleg ar sá sí› ar nefndi vill leggja áherslu á ann ar leika fless og vald.
13 Sjá t.d. Slavoj Žižek, „The Spect re of Id eo logy“, The Žižek Reader, Rit stjór ar
Eliza beth Wright og Ed mund Wright (Ox ford 1999).
skírnir 467er draumalandið sjálfshjálparbók …?
erum öll fædd inn í og um lyk ur okk ur alltaf og Raun inn ar, fless sem ekki
ver› ur tákn gert, ekki er mögu legt a› túlka í menn ing unni me› fleim
merk ing ar kerf um sem ma› ur inn b‡r yfir, t.d. tungu mál inu. Tákn skip an -
in tek ur oft ar en ekki á sig ógn vekj andi mynd, er mann in um fram andi og
vir› ist krefj ast ein hvers af hon um. fiess ari ískyggi legu mynd tákn skip an -
ar inn ar l‡s ir Žižek me› hug tak inu stóri Hinn.12
Tákn skip an in sam anstend ur af öll um fleim regl um og hug mynd um
sem ma› ur inn b‡r vi› og hafa áhrif á hann án fless fló a› hann geri sér
alltaf grein fyr ir fleim. Í stór um drátt um er fletta menn ing in, fl.e. allt fla›
sem menn irn ir taka sér fyr ir hend ur og er há› bæ›i aug ljós um regl um
sam fé lags ins, svo sem lög um og vald bo› um, en einnig óskrif u› um regl -
um sem oft er erfitt a› átta sig á. Tákn skip an in er í sí felldri mót un og flar
leik ur Raun in lyk il hlut verk en hún l‡s ir nokk urs kon ar galla e›a ey›u í
kerf inu. Hún kem ur alltaf fyr ir sjón ir sem frá hrind andi og ógn vekj andi
a› skota hlut ur vegna fless a› hún stend ur utan tákn skip an ar inn ar og er
flví óskilj an leg og um lei› óhugn an leg. Raun in er fla› sem vefn a› ur
merk ing ar nær ekki yfir, fla› sem ekki hef ur tek ist a› tákn gera í menn -
ing unni, glopp urn ar sem reynt er a› fela svo kerf i› gangi snur›u laust
áfram.
Gott dæmi um fla› hvern ig Raun in get ur kom i› fram flrátt fyr ir a›
vera ekki hluti tákn skip anar inn ar birt ist í l‡s ingu Slavojs Žižek á rann -
sókn mann fræ› ings ins flekkta Lévi-Strauss á ni› ur rö› un húsa hjá
Winnebago-fljó› inni vi› Vötn in miklu í Banda ríkj un um.13 Í rann sókn
sinni komst Lévi-Strauss a› flví a› fljó› inni var skipt í tvo hópa. fieg ar
ein stak ling ar úr bá› um hóp un um voru látn ir teikna ni› ur rö› un húsa í
sínu florpi kom í ljós a› tvenns kon ar og mjög ólík ar teikn ing ar voru
dregn ar upp eft ir flví hvor um hópn um teikn ar inn til heyr›i. Bá› ir hóp -
arn ir drógu hring laga út lín ur florps ins en hjá ö›r um hópn um var ann ar
minni hring ur dreg inn inn an fless stærri sem skildi nokk ur hús anna frá
hin um. Af flessu ré› Lévi-Strauss a› vi› l‡›i væru tvær ósætt an leg ar út -
gáf ur af fé lags leg um tengsl um fljó› ar inn ar. Önn ur út gáf an var tákn u›
me› óskipt um hring en hin ger›i rá› fyr ir sk‡rri skipt ingu í tvo hringi.
Ann ar hóp ur inn leit á fljó› ina óskipta en hinn skildi hana a› í tvo hópa.
Í dæm inu af Winnebago-fljó› inni má au› veld lega taka hana út og
setja flá ís lensku í sta› inn sem hef ur á svip a› an hátt skipst í tvo ósætt an -
lega hópa í virkj ana- og um hverf is mál um. Á fla› hafa bent jafn ólík ir
menn og fleir Gu› mund ur Hálf dan ar son, sagn fræ›i pró fess or, og Jak ob