Skírnir - 01.09.2007, Side 204

28 Hlut verk og sta›a út ópískra hug mynda er gegn um gang andi í höf und ar verki
Jamesons, sér tak lega hin sí› ari ár. Sjá t.d. Fredric Jameson, „Reification and
Utopia in Mass Cult ure“, Signat ures of the Visi ble (New York 1992), bls. 9–34.
29 Enski bók mennta fræ› ing ur inn Terry Eagleton hef ur tek i› í sama streng en
hann seg ir a› sta› hæf ing ar um enda lok út ópískra hug mynda feli í sér nokk urs -
kon ar raun ger› út óp í unn ar. Póst módern ismi snúi út ópísk um hug mynd um
gegn öll um til raun um um betri heim í „hrotta leg[a] skop stæl ingu á sós íal ískri
út óp íu“ og komi flannig í veg fyr ir raun veru legt and óf e›a til raun ir til a› bæta
heim inn. Sjá Terry Eagleton, „Capital ism, Modern ism and Post modern ism“,
Aga inst the Grain. Essa ys 1975–1985 (London 1986), bls. 131–147.
30 Žižek, Slavoj, „The Prospects of Rad ical Polit ics Today“, The Uni ver sal Ex ept -
ion (London 2006), bls. 249.
31 Andri Snær Magna son, Drauma land i›, bls. 258.
skírnir472 magnús þór snæbjörnsson
ar og grund vall ast á um bylt ingu fram lei›slu kerf is ins og til komu sí›kap -
ít al isma. Jameson held ur flví fram a› póst módern ismi sé menn ing ar leg
hli› fless fram lei›slu kerf is flar sem al fljó› leg ar fyr ir tækja sam steyp ur hafa
tek i› vi› af einka rekn um fyr ir tækj um. fiá hef ur Jameson fjall a› um hlut -
verk og áhrif út óp í unn ar í fjölda fram leiddri menn ingu, t.d. bíó mynd -
um.28 Hann l‡s ir flví hvern ig kvik mynd ir um stór felld ar nátt úru ham far -
ir, sem jafn vel muni hafa í för me› sér heims slit, geri fólki au› veld ara a›
ímynda sér enda lok heims ins en sam fé lags leg ar breyt ing ar sem gætu af -
st‡rt fleim. Fólki flyk ir senni legra a› ríkj andi kerfi kap ít al isma og frjáls -
lynds l‡› ræ› is eigi eft ir a› gera heim inn óbyggi leg an en a› hægt sé a›
breyta kerf inu svo a› ekki komi til fless.29
Žižek hef ur sagt a› fleg ar flví sé hald i› fram a› út brei›sla vest ræns
l‡› ræ› is sé merki um a› kom i› sé a› enda lok um sög unn ar, eins og
banda ríski fræ›i ma› ur inn og fyrr ver andi rá› gjafi for seta Banda ríkj anna,
Franc is Fuku yama, hef ur gert, flá sé í raun og veru ver i› a› l‡sa flví yfir
a› vi› lif um í út óp íu. Sá draum ur a› l‡› ræ›i og kap ít al ismi séu kom in til
a› vera er út ópísk ur.30 fiótt menn á bor› vi› Fuku yama víki sér ekki und -
an fleirri sta› reynd a› strí›, hung ur og mis skipt ing sé enn til sta› ar, halda
fleir flví samt sem á›ur fram a› heim ur inn hafi fund i› sína réttu braut.
A› eins flurfi a› fín pússa hi› ann ars gó›a kerfi, l‡› ræ›i og kap ít al isma,
e›a eins og seg ir í Drauma land inu:
Lífs gæ›i okk ar eru l‡› ræ› inu a› flakka. L‡› ræ› i› skil ar okk ur 500
millj ör› um í bein ar tekj ur á ári … Frelsi manna til a› fá hug mynd ir
og hugsa n‡ja hluti er for senda fram fara og breyt inga á öll um svi› -
um og fless vegna rík ir mál frelsi og sko› ana frelsi. Lífs gæ›i okk ar
stafa af flví a› flessi fljó› ákva› a› bjarga sér sjálf. L‡› ræ›i get ur ver -
i› svifa seint en fla› hef ur reynst bet ur en önn ur kerfi. L‡› ræ› i› er
ekki flungt og lei› in legt, mis tök in ver›a fleg ar fla› bregst.31