Skírnir - 01.09.2007, Blaðsíða 274

9 Sbr. rit hans Psychologie und Alchemie frá ár inu 1944.
skírnir542 ólafur gíslason
lif ir. Lífs kraft ur fless er ekki bein lín is sögu efn i›, sem er eins og
á›ur er sagt sagna minni, held ur sá hæfi leiki höf und ar a› gefa
ævafornu söguminni n‡tt tákn mál sem virk ar, ekki bara fyr ir hans
sam tíma, held ur líka fyr ir okk ar tíma. Hér ver› ur flví hald i› fram
a› hi› sama hafi gerst í DR 9. Hvern ig get um vi› flá nálg ast gildi
fless ara frá sagna?
fiær frá sagn ir sem hér hafa ver i› rakt ar fjalla eins og á›ur var
sagt all ar um sam runa, upp lausn, dau›a og end ur fæ› ingu í n‡rri
mynd. Sem slík ar eru flær au› skilj an leg ar og falla reynd ar full kom -
lega inn í fla› hugs ana mynst ur sem al kem í an e›a gull ger› ar list in
bygg ir á. fia› var sál fræ› ing ur inn Carl Gustav Jung sem var› einna
fyrst ur manna til a› benda á a› hin óvís inda lega a› fer› gull ger› ar -
list ar inn ar hef›i í raun lít i› me› efna fræ›i a› gera en væri fleim
mun merki legri sem tákn mál dul inna krafta í sam eig in legri und ir -
vit und manns ins.9 Frá hans sjón ar mi›i er efni fless ara frá sagna jafn
fá n‡tt og efna fræ›i gull ger› ar list ar inn ar, ef vi› ætl um a› taka flær
bók staf lega. En me› tákn máli sínu veita flær okk ur inn s‡n í flann
óflekkta heim sem rök hyggja hinna ein földu skil grein inga nær ekki
yfir. Hval vei›i skip i› í DR 9, hval ur inn í sögu Jónas ar, vei›i fer›
Akte ons í skóg in um og fer›a lag Polip hilo og sigl ing in á ást ar fley -
inu í HP eru allt tákn sem vísa til hins sama. fiau fjalla um fer›a lag
inn í myrkra heima dul vit und ar okk ar flar sem vi› get um ekki rata›
án fless a› sty›j ast vi› tákn mál, flví ein fald ar skil grein ing ar rök -
hugs un ar inn ar ná ekki yfir flann veru leika sem vi› blas ir. Til fless
a› skilja fletta nán ar get ur ver i› gagn legt a› rifja upp skil grein ing -
ar Jungs á hug tök um eins og tákn, laun sögn (al legoria) og merki.
Í dag legu lífi okk ar beit um vi› ólík um a› fer› um til a› nálg ast
veru leik ann: a› fer›a fræ›i merk ing ar fræ› inn ar, lík inga máls ins
(al legor í unn ar) e›a tákn máls ins. fieg ar menn segja a› tákn ræn
tján ing felist í hli› stæ›u, sam svör un e›a stuttri skil grein ingu er
alltaf um merk ing ar fræ›i leg an skiln ing a› ræ›a, seg ir Jung og á
flar vi› a› hún sty›j ist vi› merkja mál en ekki tákn, flar sem merk -
i› merkir af mark a› an og skil grein an leg an hlut á me› an tákn i› vís -
ar til fyr ir bær is sem er a› stór um hluta óflekkt og ver› ur ekki skil -