Skírnir - 01.04.2003, Qupperneq 17

SKÍRNIR
ÓMUR AF HORFINNI TÓNLIST
11
mælt er í lok ljóðsins. Líklegt er að skáldið hafi fellt þetta erindi
niður vegna þess hve sértækt það er, enda hin „hollu" ráð kannski
orðin úrelt eða lítt skiljanleg lesendum nú á dögum.
Stytting þessa Ijóðs um ofangreint erindi er í anda þeirrar mið-
leitni eða naumhyggju sem einkennir ljóðstíl Stefáns - allt er fág-
að, allt efni sem kynni að skyggja á innsta kjarnann er máð burt.
Orðfærið er hnitmiðað og myndmálið hlaðið merkingum og
skírskotunum. Slík stílstefna getur hæglega leitt til svo knapprar
tjáningar að ljóð verði torleyst gáta. Stysta ljóð Stefáns Harðar er
einungis tvö orð en hvort þeirra tvítekið, annars vegar í nefnifalli
sem fallstjórnandi og hins vegar í eignarfalli. Þetta ljóð er í Farveg-
um og heitir Þróun:
Horn skugga
skuggi horns
Titill slíkra ljóða gefur stundum vísbendingu um ráðningu gát-
unnar. Sú er raunin hér en leiðsögnin dugir þó skammt til að ná
tökum á ljóðinu: horn skuggans leiðir af sér annan skugga í óeig-
inlegri merkingu. Þetta ljóð hét í fyrstu Uggur en ef til vill hefur
skáldinu fundist of mikil prédikun í því fólgin. Þróunin sem hér
liggur að baki er vissulega að sumu leyti uggvænleg og hefur leitt
til illra verka, en hún er rökrétt og mörgum kærkomin og hefur
vissulega líka orðið til góðs.
Stefán Hörður var áhugasamur um þróun mannkyns og menn-
ingar; hann velti mjög fyrir sér allri framvindunni og honum þótti
sem árangur vísindanna hefði oft verið misnotaður. Ég spurði
hann eitt sinn að því hvort þetta væri jarðskugginn sem ort væri
um - þetta hlyti að vera einhver meiriháttar skuggi. Hann játti því
og skákaði fram hökunni, svipurinn glettinn og óræður í senn eins
og gjarnan þegar talið barst að skáldskap hans. Þetta er þá stjarn-
fræðilegt ljóð, innti ég. Já, sagði hann, og þegar menn höfðu upp-
götvað stærð jarðar fyrir meira en tvö þúsund árum og stöðu
hennar í sólkerfinu var það notað til hernaðar og kúgunar. Það var
semsagt skugginn í nefnifalli - afleiðingin, þróunin. Og orsök
uggsins í fyrri titlinum. Það var á þriðju öld fyrir Krist sem grísk-
ir stjörnufræðingar notuðu hornafræðilega aðferð til að mæla