Skírnir - 01.04.2003, Page 111
SKÍRNIR
VATNIÐ OG UPPSPRETTAN
105
flestar aðrar stórhátíðir virðast hafa lagst af. Börnin vilja auðvitað
ekki halda upp á Tunglhátíðina ein á götum Reykjavíkur og erfitt
er að útvega efnið sem til þarf. En í staðinn koma öskudagur, jól
og gamlárskvöld.26 Og eins og fram kom hjá ýmsum viðmælenda
minna eru þeir sérstaklega hrifnir af íslenskum jólasiðum, ekki síst
hangikjöti og blikkandi ljósum.
Viðtölin sem ég hef tekið við Víetnamana í Reykjavík sýna
nýja hlið á borgarþjóðfræði sem því miður er alltof lítið vitað um.
Hér er um að ræða mjög áhugaverða menningu sem er smátt og
smátt að deyja út fyrir augum okkar. Samt getum við lært margt af
henni, og því kemur það dálítið á óvart að börnin í mörgum
grunnskólum landsins skuli eyða vikum í að læra um menningu
Hollands, Kanada eða Austurríkis, svo dæmi séu nefnd, án þess að
vita neitt um menningu innflytjendanna í kringum þau.
Viðeigandi er að ljúka með víetnömskum málshætti, sem lýsir
tengslum Víetnama við fortíðina, forfeðurna og jörðina en ætti ef
til vill einnig að hafa í huga þegar við njótum næst veitinga á asísk-
um veitingastað hér í Reykjavík eða annars staðar: „Þegar við
drekkum vatn eigum við alltaf að hugsa um uppsprettuna.“27
26 Reyndar eru jól og gamlárskvöld engin nýmæli fyrir Víetnama. Þau bárust til
Víetnam með Evrópubúum á sautjándu öld, og þar sem margir Víetnamar urðu
kaþólskir á þeim tímum voru evrópskir jólasiðir vel þekktir. Mér var sagt að
það væri hefð margra Búddista í Víetnam að fara í kirkju á jólum til þess að sjá
dýrðina og hlusta á sönginn. Greinilegt er að jólasveinarnar eru farnir að setja
sælgæti í skó víetnamskra barna sem búa á íslandi.
27 Þess konar málshættir um virðingu forfeðranna og foreldra eru mjög algengir,
eins og eftirfarandi dæmi sýna: „Þegar við borðum ávexti, megum við ekki
gleyma manninum sem plantaði trénu" (Akman 1995, 150); „Eins og fuglinn á
sér hreiður, áin uppsprettu og tréð rætur sínar, þarf fólk að eiga uppruna og
heimaland" (Akman 1995, 93); „Það er rótum að þakka að tréð hefur græn lauf;
það er uppsprettunni að þakka að áin er djúp og endalaus. Hver er uppruni
okkar? Það er foreldrunum að þakka að við lifum“ (Akman 1995, 150; þýðing
úr norsku, Terry Gunnell og Valdimar Tr. Hafstein).