Skírnir - 01.04.2003, Side 123

SKÍRNIR
SKÁLDAÐ UM LÍF
117
vöru og brýtur þar með niður endanleika hefðbundins frásagnar-
háttar. Þetta má einnig telja póstmódernískt einkenni og í því felst
endurmat á skoðunum um tengsl listar og lífs.
Hutcheon nefnir texta sem sýna meðvitund um þær takmark-
anir sem þekking okkar á fortíðinni er háð, ‘sagnfræðileg meta-
skáldverk’.21 En hvað varðar æviskrif hefur Johnnie Gratton bent
á að skilgreining Hutcheons sé ekki nógu víð og segir það leitt að
hún skyldi ekki hafa hana opnari, því að þau flóknu og mótsagna-
kenndu form, sem til dæmis er að finna í frönskum nútímabók-
menntum, eru ekki endilega ‘sagnfræðilegur meta-skáldskapur’
heldur ‘sjálfsævisögulegur meta-skáldskapur’.22 Hutcheon minn-
ist ekki á þá endurvinnslu og nýsköpun í sjálfsævisögum sem hafa
verið áberandi síðustu ár. I skilgreiningu sinni leggur hún áherslu
á sagnfræði en lítur framhjá atriðum sem eru mjög mikilvæg fyrir
æviskrif, eins og til dæmis hlutverki minnis og mikilvægum þætti
frásagnarinnar í tilurð ævisögu. Bæði þessi atriði hafa verið mjög
áberandi í æviskrifum að undanförnu og hafa ekki sloppið undan
póstmódernískum áhrifum.
Meðferð höfundarins á heimildum og sögu eru greinilega þætt-
ir þar sem skírskotun til veruleika utan textans verður áberandi.
Eins og áður er getið er athyglisvert að kanna hlutverk dagbóka í
æviskrifum, en á 20. öld voru ljósmyndir ekki síður mikilvægur
þáttur í sjálfsævisögum jafnt sem ævisögum. Ljósmyndir eru þær
heimildir sem okkur er tamast að taka mark á. Þegar árið 1843
lýsti Elizabeth Barrett (síðar Browning) ljósmyndum á þennan
hátt í bréfi: „að hafa þannig minnismerki um alla sem mér þykir
vænt um í heiminum. Það eru ekki bara líkindin sem eru ómetanleg
heldur tengslin og sú tilfinning fyrir nærveru sem þau fela í sér ...
sú staðreynd að þarna liggur skuggi manneskjunnar fastur um alla
eilífð.“23 Og rúmum hundrað árum síðar tekur Susan Sontag í
sama streng: „Við getum ekki bælt þá tilfinningu að ljósmyndafer-
illinn feli í sér galdur. Enginn lítur á málverk í nokkrum skilningi
21 Hutcheon 1988, s. 5.
22 Gratton 1997, s. 245.
23 Barrett 1843. Tilvitnun fengin úr Gernsheim 1972, s. 28.