Skírnir - 01.04.2003, Side 125

SKÍRNIR
SKÁLDAÐ UM LÍF
119
og aftur til að sjá Ondaatje setja sitt mark og fylgja slóð hans um
þennan skrítna blett á landakortinu.
Mikilvægasta ljósmyndin sem Ondaatje finnur af foreldrum
sínum er frá brúðkaupsferð þeirra. Hann segir:
Frænka mín dregur fram myndaalbúmin og þar er ljósmyndin sem ég hef
beðið eftir alla ævi. Faðir minn og móðir saman. Maí 1932 ... Það er allt
þarna, auðvitað. Fegurð þeirra bak við grettin andlitin, sameiginlegt
skopskyn þeirra, og sú staðreynd að bæði voru áhugaleikarar af bestu
gerð. Sönnunin sem ég vildi fá fyrir því að þau væru algjörlega fullkomin
fyrir hvort annað. Dökk húð föður míns og mjólkurföl móðir mín og
þetta leikhús sem þau sköpuðu. Þetta er eina Ijósmyndin sem ég hef fund-
ið af þeim saman.26
Þetta var hjónaband í skugga áfengisfíknar föðurins og þau skildu
þegar Ondaatje var barn. Ondaatje þráir því sönnun þess að þau
hafi einhvern tímann verið hamingjusöm, að uppruni hans hafi
verið byggður á einhverjum grunni. Foreldrar hans hafa skapað
þessa mynd, ekki einungis með því að stilla sér upp og geifla sig
ógurlega, heldur hafa þau gefið henni titil: „What we think of
married life“ og er myndin því nóg sönnun fyrir Ondaatje. Þótt
myndin sé uppstillt er hún kannski ‘sannari’ en hefðbundnar
brúðkaupsmyndir, þar sem einstaklingnum er troðið í ákveðið
mót. Þessari trú á að myndir geti staðfest fortíðina, og jafnvel
hamingju einstaklinga, sér víða stað í sjálfsævisögum.27
Ljósmyndir eru þær persónulegu heimildir um hversdaginn
sem allar fjölskyldur nú á tímum eiga í fórum sínum og sem við
notum dags daglega til að sanna tilvist okkar. Það er því ekki nema
von að þær séu sjálfsævisöguhöfundum hugleiknar. Þær eru upp-
spretta minninga og sögusagna og eru oft notaðar á mjög frjóan
hátt, jafnvel þótt myndirnar sjálfar séu ekki birtar, eins og í
sjálfsævisögu Georges Perecs, eða hafa hreinlega aldrei verið til,
eins og myndin sem Marguerite Duras talar um í Elskhuganum
26 Ondaatje 1984, s. 161.
27 Paul Auster leitar að mynd af föður sínum sem ‘nær’ honum, rétt eins og Roland
Barthes í La Cbambre claire ‘finnur’ móður sína á mynd, sem reyndar er tekin
þegar hún var lítil stúlka, löngu áður en Barthes man eftir henni. (Barthes 1980).