Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Síða 118

D ó m a r u m b æ k u r
118 TMM 2009 · 2
er dauðinn. Það sem vekur hins vegar sérstaka athygli er samsláttur í tóni og
mynd milli staðfræðilegrar „birtingarmyndar“ sjúkleika dótturinnar, og lof-
orðsins sem móðirin ímyndar sér að búi í fegurð ímyndanna, „skínandi lýta-
lausar“ hugmyndir sem pússaður eru og agaðar af vitundinni þar til þær birtast
öðrum sem leiðarvísir að einhverri óræðri sælu. Það er eins og neyslan verði
hér að brenglaðri spegilmynd þeirrar píslahugsjónar sem Margrét hefur búið
til umhverfis sjúkleika sinn.
Guðrúnu tekst líka vel til þegar hún lýsir vinskap Sveins og Kjartans, sorp-
hirðumanns og dúkkueiganda, en samtöl þeirra og heimsóknir Sveins til þessa
eina vinar síns eru skrifuð af heilmiklu næmi fyrir vandræðaganginum í
mannlegum samskiptum. Gallar birtast þó tiltölulega fljótt í bókinni, saman-
ber þann ónóglega undirbúna vendipunkt þegar Lóa stelur kynlífsdúkkunni af
Sveini. Þeirri sérkennilegu ákvörðun er lýst á eftirfarandi veg:
Lóa undraðist hvað rassinn var mikill og lærin breið. Dúkkan í kassanum var
bogadregnari og kvenlegri en flestir líkamar af holdi og blóði.
Henni varð hugsað til Margrétar og fann um leið herpinginn í hálsinum. Tárin
bjöguðu sjónina eins og augun í henni væru sams konar og dúkkunnar – úr þykku
gleri.
Ef Margrét hefði dúkkuna hjá sér yrði einmanaleikinn kannski ekki jafn sár.
Dúkkan gæti orðið til þess að hún ryfi einangrunina og henni tækist að fikra sig aftur
inn í heiminn.
Þannig voru jú fóbíur meðhöndlaðar. Þeir sjúklega kóngulóahræddu voru kynntir
fyrir plastkóngulóm áður en þeir komu nálægt þeim […] Hvað amaði að Margréti
annað en líkamsfælni eða lífsfælni? Rótgróið vantraust á öllum sköpuðum hlutum.
Það var ekki beinlínis hægt að leggja traust sitt á dúkku, en það var heldur ekki hægt
að vantreysta henni […]
Engum hafði tekist að leiða henni [Margréti] fyrir sjónir að viðbrögð hennar væru
mótsagnakennd og beinlínis röng. En það var aldrei að vita nema dúkkunni tækist
það sem öllum öðrum hefði mistekist. Þótt ekki væri nema með fordæminu sem bjó
í kynþokka hennar. Sjáðu mig, ég er líkneskja af hinni fullkomnu, heilbrigðu konu.
(30)
Ótal spurningar vakna hér. Lesandi rekur sig til að mynda á þá augljósu hlið-
stæðu sem er fyrir hendi milli hlutgervingar kvenlíkamans sem kynlífsdúkkan
er „holdgervingur“ fyrir og þeirra tengsla sem sýnt hefur verið fram á að eru á
milli lystarstols og þeirrar brengluðu sjálfsmyndar sem útlitsiðnaðurinn elur á,
og því undrast hann e.t.v. að Lóa skuli álíta „kynbombuna“ sem hún finnur
þarna hentuga fyrirmynd fyrir dóttur sína, enda þótt bogadregnar línur henn-
ar minni í hennar huga á hina „fullkomnu, heilbrigðu konu“. Telur Lóa – sem
er vissulega undir álagi en á ekki að vera vitstola – að „kynþokki“ kynlífsdúkk-
unnar laði fram sátt Margrétar við eigin líkama? Er ekki eilítið sérkennilegt að
Lóa velti ekki fyrir sér á þessari stundu hvort lystarstol tengist líkamsþráhyggju
frekar en „líkamsfælni“? Hér tekur lesandinn hálfpartinn að óttast atriðið sem
honum segir svo hugur að hljóti að vera í uppsiglingu, atriðið þegar móðirin
skellir bogadregnum, rassmiklum, plastlíkamanum upp í rúm fársjúkrar dótt-
TMM_2_2009.indd 118 5/26/09 10:53:29 AM