Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Blaðsíða 20

E i n a r M á r G u ð m u n d s s o n
20 TMM 2012 · 1
Höfum í huga að Keflavíkurflugvöllur var lítil Ameríka, sjálfstætt ríki
eða smækkuð mynd innan við gaddavírsgirðingu, á auðum mel, í hrauni
og mosa, því Ameríkönum á alltaf að líða einsog heima hjá sér. Þannig
voru herstöðvar þeirra um allan heim og þeir trúðu því sjálfir að þeir
væru að bjarga heiminum. Á Keflavíkurflugvelli hefði jafnvel verið
hægt að taka upp kvikmynd einsog American Graffiti eða einhverja
ámóta smábæjarmynd; fyrir utan hertól og vígvélar voru þarna skólar,
kvikmyndahús, veitingahús, barir, íþróttavellir, útvarpsstöð, sjónvarps-
stöð, eiginlega allt sem prýða má eitt samfélag. Ruslið frá herstöðinni var
fimm sinnum meira en frá öðrum jafn stórum sveitafélögum og sagt var
að ef allur heimurinn lifði einsog þessi litla herstöð þyrfti ekki færri en
fjörutíuogsjö plánetur.
En svona er þetta ekki lengur, því herinn er farinn, sjálfviljugur
og án nokkurs brambolts. Andstæðingar hersetunnar voru búnir að
leggja á sig fimmtíu kílómetra langar mótmælagöngur árum saman, án
árangurs, en eftir að þær voru hættar pakkaði herinn bara saman og
fór, eiginlega án þess að kveðja. Hann bara fór, einsog kona frá manni,
eiginlega ekki af neinni sérstakri ástæðu. Hún lofar að fara ekki en fer
samt. Það vissu allir að herstöðin var orðin gagnslaus. Ameríkanarnir
höfðu engin not fyrir hana lengur. Hún var of dýr í rekstri og hafði
líklega aldrei gert neitt gagn. Ég meina, Rússar voru ekkert á leiðinni
hingað. Eftir á að hyggja var helsta gagn hersins að útvarpa rokktónlist
yfir Suðurnesin þannig að þaðan komu bestu hljómsveitirnar á sjöunda
áratugnum. Keflavík var sögð Liverpool Íslands, enda líka amerísk her-
stöð þar, og báðir bæirnir hafnarbæir. En fyrst og fremst mokaði herinn
undir yfirstétt verktaka, sem aftur réð fólk í vinnu, sem auðvitað var líka
gagnlegt, og gaf á garðann hjá stjórnmálamönnum. Spillingin í þjóð-
félaginu er oft rakin til hersins og viðskiptanna í kringum hann.
***
Þessi saga er alltaf að breytast. Hún hefur komið til mín í ýmsum
myndum, óskrifuð, hálfskrifuð, fullskrifuð. Hún breytist af því að veru-
leikinn er aldrei eins. Nýlega dó Joe Allard og því tileinka ég honum
söguna. Joe var frábær náungi, hét fullu nafni Joseph Cristopher Allard
og fæddist 21. apríl árið 1948 í Connecticut í Bandaríkjunum. Hann nam
bók menntir, listasögu og tónlist og lauk doktorsprófi frá háskólanum í
Essex í Englandi. Þar var hann lektor frá árinu 1977 og þar til í ágúst
2011. Þá fór hann á eftirlaun en lést skömmu síðar. Hann hafði verið
gestakennari í Bandaríkjunum, Sviss, Þýskalandi, Japan og á Íslandi. Á