Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Blaðsíða 47

K o n a f e r u n d i r va t n
TMM 2012 · 1 47
Sumir koma seint en koma þó, með sálina fulla af sögum. „Hún var í
kollinum á mér allan tímann,“ sagði Guðrún um Dalalíf. Og lesandinn
skynjar að sagan hefur átt sér langa meðgöngu. Við skynjum að höf-
undurinn kann þessa sögu, kannski einum of vel. Stundum gleymir
hann jafnvel að kynna persónur til leiks. Skyndilega tekur einhver Sigga
til máls og við vitum ekkert hver það er. Stundum er því skotið inn
eftir að persónan hefur tjáð sig að þetta sé strákurinn á bænum. Hvaða
strákur? Hvaðan kom hann? Hver á hann? Höfundurinn má ekki vera að
því að útskýra það, því sögunni vindur svo hratt fram. Guðrún stendur
við framvinduna og hamast við að snúa henni, sá forkur sem hún er.
Krafturinn virðist endalaus, persónur halda áfram að koma og fara,
deyja og gifta sig, fram á síðustu blaðsíðu, rétt eins og í lífinu sjálfu.
Aldrei hlé. Aldrei stopp.
Stundum finnst manni eins og þessi bók sé stórt boð (nei, ég ætla ekki
að segja kaffiboð) þar sem gestgjafinn er á þönum og má ekki vera að því
að kynna alla gestina. Á tvö þúsund blaðsíðum stíga fram tugir manna
og kvenna, sumir aðeins nefndir á nafn, en flestir fá að tala og allar eru
þær persónur ákaflega sannferðugar og lifandi.
Og er þar kominn helsti styrkleiki höfundar.
Guðrún frá Lundi skapar persónur eins og að drekka vatn. Og gerir
það á mjög athyglisverðan hátt. Ekki með því að lýsa þeim, ekki með
því að dæma þær, ekki með því að fara með ættir þeirra eða segja sögu
þeirra, heldur með því einu að láta þær tala. Dalalíf er einn látlaus
díalógur. Það væri gaman að gera rannsókn á því og telja línurnar út.
Minn grunur er sá að jafnvel meira en tveir þriðju hlutar textans sé bein
ræða. Sagan gerist í orðum persónanna. Og því nánast eins og fullbúið
handrit að sjónvarpsseríunni sem hlýtur að verða gerð. Og það sem
meira er: Hér þarf ekki að hnika til orði, né aðlaga neitt. Vinur minn
gerði kvikmyndahandrit upp úr Vefaranum og þar var díalógurinn
höfuðvandamál því persónurnar töluðu svo fjálglega skáldlega. Þær
fengu sér ekki morgunmat, heldur „gengu til dögurðar“. Þetta vandamál
er ekki fyrir hendi hér. Maður trúir því allan tímann að persónur
Dalalífs tali eðlilegt talmál síns tíma, og hver með sínum hætti. Og sál
hverrar persónu speglast í orðum hennar.
Í þessu eina orði „dévoðans“, sem Ketilríður tönnlast á, er allur
hennar karakter saman kominn.
Leiðréttið mig ef þið getið en ég man ekki eftir mörgum útlits-
lýsingum á þeim Jóni á Nautaflötum og Þóru í Hvammi sem verða þó að
teljast aðalpersónur þessa mikla verks. Í tilfelli hennar er eitt sinn talað
um tvær svartar fléttur. Um Lísibetu er einungis sagt að hún sé „glæsileg