Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Blaðsíða 91

Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Blaðsíða 91
Á d r e p u r TMM 2012 · 1 91 Átakapunktarnir verða sýnilegir og beinagrindin – innri uppbygging, sem allt hangir á – […] klæði eða hold bygg- ingarinnar – flagnar af. (Edensor í Olsen 2010:170). Eins og komið hefur fram leggur Björn- ar Olsen áherslu á að það sem hann kallar „hughrif um varanleika“ sem hann heldur fram að hafi haft mótandi áhrif í mannlegum samfélögum í fortíð og nútíð. Nú má kannski segja að sú yfirlýsing sé nokkuð glannaleg, þar sem hún gerir ekki ráð fyrir menningarlegri fjölbreytni, en hún á einkar vel við þegar lýsa á því sem gerist meðal starfs- manna safna og í faggreinum forvörslu á menningarminjum. Á þeim sviðum hafa hughrif um varanleika verið gerð að faglegri vitund og um leið keppikefli í störfum þeirra (Munos-Vinas 2005). Hér á landi hefur þetta viðhorf ekki síst beinst að varðveislu torfhúsa, eins og sést glöggt í fyrstu grein Hjörleifs „Aka- demískt torf“ sem birtist í TMM 1/2011: torfhúsin […] eru ekki endingargóð en léleg ending er galli frá sjónarhóli þess manns sem kýs að verja tíma sínum og fjármunum til annars en að strita við moldarvinnu og reyndar eru gallar torfhússins margir fleiri. Menn reyndu áður fyrr sífellt að endurbæta torfbæina og gera að betri híbýlum og sú viðleitni var inngróin í byggingarhefðina. Þegar gamall torfbær er hins vegar tekinn til varðveislu sem menningarsögulegar minjar verða viðhorfin að breytast. Viðfangsefnið verður meðal annars fólgið í því að halda við bænum eftir því sem hann hrörnar og breyta honum sem minnst. Fylgja verður þeim bygg- ingaraðferðum sem bærinn lýtur og leitast við að gera hvern byggingarhluta sem endingarbestan innan þess svigrúms sem hefðin leyfir. (bls. 78) Eiginleikar torfsins fá ekki háa einkunn í þessari tilvitnun, en þar er því lýst sem svo að það hafi „lélega endingu“ og þurfi mikið „strit“ við. Í sömu grein er því einnig haldið fram að torfbæir hafi verið „óheilsusamlegir“ og er það endur- tekning á þeim sjónarmiðum sem Guð- mundur Hannesson læknir og fleiri hafa í gegnum tíðina viðrað um torfbæi. Hér er nálgunin við torfbæi út frá þeim sjónarhóli að þrátt fyrir að „sífelldar“ endurbætur þeirra hafi verið „inngrónar í byggingarhefðina“ þá þurfi viðhorfs- breytingu þegar bæirnir eru teknir til varðveislu. Engar skýringar fylgja því af hverju viðhorfin verði að breytast. Það er hins vegar mikilvægt að spyrja, í framhaldi af þessari skoðun, hversu langt menn séu tilbúnir að ganga í við- horfsbreytingum gagnvart efninu sem um ræðir hverju sinni og varðveislu menningarsögulegra minja. Og hversu langt menn séu tilbúnir til þess að ganga innan þess svigrúms sem hefðin leyfir? Lesendum TMM er sjálfsagt kunnugt um tilvist Stangar í Þjórsárdal, en þar má finna rústir af torfhúsi frá 10. öld. Þann tíma sem Kristján Eldjárn var þjóðminjavörður fór hann á hverju vori að Stöng til að „strita“ við viðhald á torfhleðslum bæjarins sem voru endur- hlaðnar á grunni rústarinnar. Sú vinna er í anda þeirra hugmynda um varð- veislu menningarsögulegra minja, að handverkshefðin sé órjúfanlegur hluti af torfbæjararfinum. Farin var aftur á móti þveröfug leið, undir stjórn Hjör- leifs Stefánssonar, við varðveislu á einu elsta torfi landsins sem fannst við Aðal- stræti í Reykjavík en óhætt er að segja að þar hafi „hughrif um varanleika“ fengið að njóta sín. Landnámssýningin „Reykjavík 871 ± 2“ Á árunum 2001–2005 fór fram upp- gröftur við Aðalstræti í Reykjavík. Fundust þar leifar af torfvegg frá land-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.