Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Blaðsíða 112

D ó m a r u m b æ k u r
112 TMM 2012 · 1
þess að endurskoða þær hugmyndir sem
listfræðingar hafa gert sér um vöxt, við-
gang og umfang strangflatalistarinnar á
landinu á sjötta áratugnum. Þarna er
um að ræða verk í strangflatastíl eftir
þau Bjarna Guðjónsson, Gunnar S.
Magnússon, Jón B. Jónasson, Kristínu
Jónsdóttur frá Munkaþverá, Skarphéð-
inn Haraldsson, Völu Hafstað og Vil-
hjálm Bergsson. Séu verk þeirra höfð
inni í myndinni – eða a.m.k. til hlið-
sjónar – verður til mun fjölbreyttari og
sannferðugri mynd af þessu frjóa tíma-
bili. Endurskoðun af þessu tagi virðist
ekki hafa hvarflað að höfundi kaflans
um strangflatalistina; ofangreindir
listamenn eru ýmist víðs fjarri eða
virkjaðir undir öðru yfirskini annars
staðar í sögunni. Í leiðinni má geta þess
að í viðauka sama kafla um verk í opin-
beru rými á sjötta áratugnum sést höf-
undum yfir abstrakt veggmynd Krist-
jáns Davíðssonar við Snorrabraut (um
1952), mósaíkmynd Sigurjóns Ólafsson-
ar í Fischersundi (1956) og mikla vegg-
mynd Braga Ásgeirssonar í Hrafnistu
(1958–9).
Að breyttu breytanda má einnig
heimfæra þessar athugasemdir á kafl-
ann um ljóðrænu abstraktlistina. Út af
fyrir sig er fagnaðarefni að nú skuli
loksins farið að gera henni jafn hátt
undir höfði og strangflatalistinni, sem
hingað til hefur einokað umræðu um
myndlist á sjötta og sjöunda áratugnum.
En umfjöllunin snýst nánast öll um „the
usual suspects“: Kristján Davíðsson,
Eirík Smith, Nínu Tryggvadóttir, Stein-
þór Sigurðsson og fleira gott fólk. Hins
vegar er ég feginn því að Valgerður
Briem skuli nú metin að verðleikum
fyrir ljóðræn abstraktverk sín, aftur
liggja þeir óbættir hjá garði ljóðrænu
abstraktmálararnir Arnar Herbertsson,
Eyjólfur Einarsson, Jes Einar Þorsteins-
son, Kári Eiríksson, Kristinn Pétursson,
Magnús Tómasson, Sigríður Björns-
dóttir, Ragnheiður Ream og Vilhjálmur
Bergsson, þótt helmingur þeirra fái
síðar uppreisn æru undir merkjum súr-
realisma og Súm-listar.
Síðan er með ólíkindum hve erfiðlega
höfundum gengur að hafa upp á lista-
mönnum sjötta og sjöunda áratugarins,
þó svo þeir séu giska nálægt okkur í
tíma; ég tala ekki um ef þeir eru að ein-
hverju leyti á skjön við meginstrauma.
Eins og fyrri daginn kemur þetta sérlega
illa niður á kvenkyns listamönnum.
Veflist þeirra Júlíönu Sveinsdóttur og
Ásgerðar Búadóttur er að sjálfsögðu
markvert framlag til strangflatalistar-
innar og hljóta báðar verðskuldaða
umfjöllun, en síðan er enn og aftur
gengið framhjá lífrænum hálf-abstrakt-
veftum Vigdísar Kristjánsdóttur, en
þær má finna í Listasafni ASÍ. Tove
Ólafsson myndhöggvari tók þátt í þrem-
ur Septembersýningum og leikur mikil-
vægt hlutverk í listasögu Björns; hér er
ekki sagt frá verkum hennar. Einnig eru
líkur á því að höggmyndalistin á sjötta
og sjöunda áratugnum liti öðruvísi út ef
höfundar þessarar bókar hefðu borið sig
eftir verkunum sem Guðmundur Elías-
son – einn af uppáhaldsnemendum
myndhöggvarans Zadkine – lét eftir sig
og liggja í kjallara við Túngötu, eða
málmsteypum Kristínar Halldórsdótt-
ur Eyfells frá öndverðum sjöunda ára-
tugnum. Síðan er að ósekju gengið
framhjá höggmyndum Gests Þorgríms-
sonar, höfundar nokkurra markverðra
útilistaverka á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Fleiri myndhöggvarar af eldri kynslóð
fara illa út úr síðari bindum listasög-
unnar. Guðmundur Benediktsson er hér
spyrtur saman við strangflatalistina,
enda sérlega listfengur iðkandi hennar
meðan hún var og hét. En hann er líka
höfundur fágætlega vel smíðaðra kopar-
listaverka í öðrum stíl, auk þess sem síð-