Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Blaðsíða 71

L á r v i ð a r s k á l d
TMM 2012 · 1 71
á 19. öld sem var ætluð til notkunar í skólum. Flest kvæðin voru
eftir Bjarna Thorarensen en næstflest átti Jónas Hallgrímsson. Ólíkt
útgefendum Snótar birti Bogi einnig lausamál af ýmsu tagi í bókinni,
þar á meðal „Grasaferð“ eftir Jónas og brot úr bréfi hans til Bjarna þar
sem Þingvöllum var lýst með afar kostulegum hætti. Í formála verksins
sagðist Bogi hafa tekið mest eftir þá tvo „því að þeir eru þau skáld, sem
hafa hafið nútíðar skáldskap vorn og lesendur eiga því að fá glöggvasta
hugmynd um“.34 Síðar í formálanum bætti hann við: „Vjer höfum átt
mörg góð skáld eptir þá, en þau hafa flest, að mestu leyti fetað í fótspor
þeirra.“ 35 Bogi lagði þó áherslu á að Bjarni hefði verið fyrstur til að flytja
áhrif rómantíkurinnar inn í íslenskar bókmenntir og væri hann, ásamt
danska málfræðingnum Rasmusi Christian Rask, af þeim sökum „faðir
hinna nýíslenzku bókmennta“.36 Tilkall Rasks til þessa titils fólst meðal
annars í þætti hans í stofnun Bókmenntafélagsins og þeirri áherslu sem
hann lagði á íslenska málhreinsun: „Með Fjölni sigraði algjörlega stefna
sú í bókmenntum vorum, sem þeir Bjarni og Rask höfðu hafið,“ fullyrti
Bogi í framhaldi af þessu.37
Ekki voru gerðar neinar athugasemdir við þessar áherslur í þeim
ritdómum sem birtust um bókina á næstu mánuðum. Þeir voru flestallir
mjög jákvæðir enda þótt menn hefðu sínar skoðanir á vali á einstökum
höfundum og sýnishornum úr verkum þeirra.38 Neikvæðasta dóminn
skrifaði Sigurður Hjörleifsson í Sunnanfara í byrjun septembermán-
aðar en hann gerði sérstaka athugasemd við að Bogi skyldi telja Bjarna
og Rask feður íslenskra nútímabókmennta.39 „Það mátti segja Bjarna
mart til lofs, sem var sannara en það,“ skrifaði Sigurður, „því faðir bók-
menntanna er hann ekki. […] einginn af þeim 38 rithöfundum, sem
útgefandinn telur á eptir Bjarna eru börn Bjarna, eptir skilningi bók-
menntanna; öll skáldin eru Bjarna ólík að hugsunarhætti og meðferð
á efni; hann stendur nærri því sem „klettur úr hafinu“, en það rýrir að
eingu leyti kosti hans sem skáld“.40 Taldi Sigurður ennfremur sönnu
nær að benda á Jón Espólín sem áhrifavald um viðreisn tungunnar í
upphafi nítjándu aldar og fann að því að Bogi hefði ekki birt neitt eftir
Jón í bók sinni.
Tveimur mánuðum síðar kvað við svipaðan tón hjá höfundi sem kall-
aði sig Censor en hann sendi Þjóðviljanum unga óumbeðinn grein um
bók Boga. Þar sagði meðal annars:
Rúmsins vegna getum vér því miður ekki farið langt út í það höfuðglappaskot,
að bjóða Bjarna Thorarensen fram sem „föður“ íslenzkra bókmennta á 19. öld,
en vér viljum að eins geta þess, að vér vonum, að flestir Íslendingar, sem nokkra