Tímarit Máls og menningar - 01.03.2013, Blaðsíða 137

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2013 · 1 137
Guðný Böðvarsdóttir, en Snorri Sturlu-
son sem kenndi honum að verða skáld“
(36). Hér efnir Einar Kárason í kunnug-
lega goðsögn um hina sögufróðu ömmu
sem er nauðsyn hverju íslensku skáldi
að hafa átt og var „náma af sögum af
forfeðrum þeirra og fleirum sem uppi
voru forðum daga, og af henni lærði
strákurinn að það er mikilvægt að muna
eftirminnilega menn og meitluð tilsvör“
(40). Það er með Guðnýju ömmu sem
Sturla kemur í Reykholt til frænda síns
Snorra og þar sækist barnið eftir því að
fá að vera í „ritstofunni“ þar sem menn
iðja við að setja saman bækur: „[…]
börnum var auðvitað ekki ætlað að vera
að snuddast þar og ef hann hefði farið
að ærslast eða vera með gassagang hefði
honum verið ýtt út fyrir dyrnar, svo
drengurinn lét fara lítið fyrir sér, fylgd-
ist stóreygur og fullur undrunar með
samtölum hinna fullorðnu og braut heil-
ann um undarleg orð og merkilega
menn sem urðu í þeirra tali (40). Það er
athyglisvert að sjá að slík goðsagnasmíð
í kringum tilurð skálds virðist tímalaus
og má í því sambandi minna bæði á
Halldór Laxness (í eigin túlkun og ann-
arra) og Hallgrím Pétursson (í túlkun
Steinunnar Jóhannesdóttur í skáldsög-
unni Heimanfylgja (2010).
Á eftir kaflanum um æskuár Sturlu
kemur einn lengsti kafli bókarinnar sem
ber yfirskriftina „Reykholt á æskudög-
um skáldsins“ (39–49) og honum fylgir
kaflinn „Ritstörf“ (50–52) þar sem lýst
er ritsmiðjunni þar sem Sturla lærir af
meistaranum. Hæfileikar drengsins
koma fljótt í ljós, eins og faðir hans
orðar það: „Drengurinn hann Sturla,
hann ekki bara man allt. Heldur kann
hann líka að segja frá því; hann er eins
og Snorri bróðir með það!“ (40). Síðar
fær Sturla sinn eigin lærling og aðstoð-
armann sér við hlið og það er einna
helst af sjónarhóli hans, Þórðar Narfa-
sonar, sem aðdáun og upphafningu á
skáldinu er komið til skila. Þórður þráir
að verða skáld og „hélt að þetta væri hin
einfalda leið til að verða stórskáld og
snillingur eins og frændurnir Snorri og
Sturla; að vera í meistaralæri – það gæti
ekki brugðist, og ef hann sýndi nógu
mikið úthald og vinnusemi gæti ekkert
afstýrt því að senn yrði hann sjálfur
dáður fyrir list sína og orðkynngi eins
og þeir frændur“ (50). En Þórður Narfa-
son hefur ekki til að bera snilligáfu
þeirra frænda: „[…] sama hvað [hann]
átti eftir að reyna og hversu margt og
mikið hann átti eftir að bauka við að
skrifa um ævina, þá varð fæst frá hans
hendi þannig að hann sæi ekki sjálfur
að það stóðst engan samanburð við jafn-
vel hin smæstu og hversdagslegustu til-
skrif meistaranna Sturlu og Snorra …“
(51). Hér hnykkir Einar Kárason á þeirri
skoðun sinni að það þurfi snilligáfu til
að skrifa snilldarverk á borð við Njálu.
Sums staðar þykir lesanda þó nóg um
upphafninguna á skáldinu, eins og til að
mynda þegar Ingilborg Eiríksdóttir
Noregsdrottning dáist að talanda og frá-
sagnarleikni skáldsins: „Það er hreinn
ólíkindamaður íslenska skáldið Sturla
og ég vona að hann verði hér sem lengst.
Hann talar allt öðruvísi en annað fólk,
hann talar eins og þar sé leikið á gígjur,
það er eins og fegursti söngur; hann
hefur allt aðra aðferð en aðrir menn“
(213). Grímur konungsbóndi í Kirkjubæ
líkir Sturlu við Frelsarann þegar hann
hefur ritað Færeyinga sögu á heimili
hans: „[Honum] þótti mikil tíðindi hafa
gerst í sínum híbýlum; að hann hefði
notið náðar næstum á borð við það ef
Frelsarinn hefði verið endurborinn í
hans eigin fjárhúsum“ (128). Og lærling-
urinn, Þórður Narfason, líkir ritsmiðju
Sturlu við himnaríki: „Ég var af og til
úti í eyju hjá meistaranum næstu sex
árin, það var mikill skóli og sumpart