Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Síða 37

„… þa ð e r e i n s o g s é e k k e rt p l á s s f y r i r h e l g i í n ú t í m a n u m …“
TMM 2015 · 3 37
eða guðsdýrkun löglegs trúarbragðafélags, sem er hér á landi“. Almenn hegningarlög 1940
nr. 19 12. febrúar, altingi.is, 1. september 2014, sótt 7. janúar 2015 af http://www.althingi.is/
lagas/143b/1940019.html. Rétt er að líta á þetta fremur sem hliðstæðu hatursáróðurs en guð-
lasts í hefðbundnum skilningi. Bannið var fellt brott með lögum í júlí 2015, „Lög um breytingu
á almennum hegningarlögum, nr. 19/1940, með síðari breytingum (guðlast)“, althingi.is, sótt
27. ágúst 2015 af http://www.althingi.is/altext/144/s/1601.html
4 Á síðustu áratugum eru mörg dæmi þess að hælisleitendur hafa leitað griða í kirkjum og öðrum
byggingum í eigu kirkna, t.a.m. lúthersku meirihlutakirknanna í Danmörku og Svíþjóð, og
jafnvel dvalið þar um langan tíma. Grið hafa verið virt en lögregla hefur líka ráðist til inn-
göngu. Líklegt virðist að hér væru kirkjugrið ekki virt í líkum tilvikum.
5 Hjalti Hugason, „Helgi á undanhaldi – frelsi eða fórn?“, Ritröð Guðfræðistofnunar/Studia
theologica islandica 24, 2007, bls. 111–132.
6 Sjá Owe Wikström, Om heligheten, bls. 23–28.
7 Roland de Vaux, Ancient Israel. It‘s Life and Institutions, London: Darton, Longman & Todd,
1976, bls. 347–348. Þetta mun vera skýringin á ómannúðlegri hegðun prestsins í dæmisögunni
af miskunnsama Samverjanum. (Lúkasarguðspj. 10. 31) Snerting við blóðugan og hugsanlega
dauðan mann hefði saurgað prestinn og gert honum ómögulegt að gegna skyldum sínum.
Dæmisagan teflir þannig fram andstæðum hefðarfestu og samfélagslegrar ábyrgðar og/eða
kristilegs kærleika.
8 A Manual of the Orthodox Church’s Divine Services, ritstj. D. Sokolof, New York: Holy trinity
russian orthodox monastery, 1968, bls. 68–70
9 Josef Andreas Jungmann og Max Mauritsson, Kyrkans liturgi. Kortfattad förklaring mot dess
historiska bakgrund, Stokkhólmi: Katolska teologföreningen, 1981, bls. 121. Sjá og Hebreabr. 2.
17.
10 Sjá Einar Sigurbjörnsson, Kirkjan játar. Játningarrit íslenzku þjóðkirkjunnar með inngangi og
skýringum eftir dr. Einar Sigurbjörnsson, Reykjavík: Bókaútgáfan Salt, 1980, bls. 123.
11 Sjá Einar Sigurbjörnsson, Kirkjan játar, bls. 98–102, 123–126.
12 Hjalti Hugason, „Kristnir trúarhættir“, Íslensk þjóðmenning V, ritstj. Frosti F. Jóhannsson,
Reykjavík: Bókaútgáfan Þjóðsaga, 1988, bls. 75–339, hér bls. 158–170, 289–290.
13 Jens V. Hjaltalín, „Kátlegur guðsmaður“. Sjálfsævisaga Jens V. Hjaltalín, Reykjavík: Flat eyjar-
útgáfan, 2008.
14 Peter Burke, Folklig kultur i Europa 1500–1800, án útgst.: Författarförlaget, 1983, bls. 38–44.
15 Hjalti Hugason, „Guðfræðingurinn og presturinn Jónas Jónasson frá Hrafnagili“, Sú þrá að
þekkja og nema. Greinar um og eftir séra Jónas Jónasson frá Hrafnagili, ritstj. Rósa Þorsteins-
dóttir, Reykjavík: Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn, 2007, bls. 50.
16 Sjá Hjalti Hugason, „Þjóðkirkjan og þjóðmálin. Hugleiðingar um þátttöku kirkjunnar í
umræðum um félagsleg álitamál“, Ritröð Guðfræðistofnunar/Studia theologica islandica 37,
2013/2, bls. 113–151.
17 Matthías Viðar Sæmundsson, „Sagnagerð frá upplýsingu til raunsæis“, Íslensk bókmenntasaga
III, ritstj.: Halldór Guðmundsson, Reykjavík: Mál og menning, 1996, bls. 495–588, hér bls. 523,
537–541.
18 Hjalti Hugason, „Heiðarleiki og hræsni. Gagnrýni Þorgils gjallanda á kirkju og presta í Ofan úr
sveitum“, Andvari 138. ár, nýr flokkur LV, 2013, bls. 105–127.
19 Gunnar Kristjánsson, Fjallræðufólkið. Um persónur í skáldsögum Halldórs Laxness, Reykjavík:
Mál og menning, 2002, bls. 157–175.
20 Pétur Gunnarsson, Efstu dagar. Reykjavík: Mál og menning, 1994. Ólafur Gunnarsson, Vetrar-
ferðin, Reykjavík: Forlagið, 1999. Guðmundur Andri Thorsson, Náðarkraftur, Reykjavík: Mál
og menning, 2003. Guðrún Eva Mínervudóttir, Englaryk, Reykjavík: JPV útgáfa, 2014.
21 Sjá Hjalti Hugason, „Símon og sr. Símon. Pælingar í Efstu dögum“, Af jarðarinnar hálfu. Rit-
gerðir í tilefni af sextugsafmæli Péturs Gunnarssonar, ritstj.: Jón Karl Helgason og Torfi Tulinius,
Reykjavík: Háskólaútgáfan, Bókmenntafræðistofnun Háskóla Íslands, 2008, bls. 81–94.
22 Jóhannesarguðsp. 14. 6.
23 Hér er vísað til afturhvarfsfrásögu Sáls, Páls postula, í 9. kap. Postulasögunnar.
24 Markúsarguðsp. 9. 3 samkv. nokkrum þýðingum fyrir 1981.
25 Markúsarguðsp. 11. 24