Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Page 138

D ó m a r u m b æ k u r
138 TMM 2015 · 3
þess að takast á við sjálfa sig, óreiðuna
og ástina og í lok Enginn dans við Ufsa-
klett segir:
Loksins þegar þessi kona er komin heim
til sín og er hætt að yrkja og rólegheitin
sýna sig þá finnur hún dyrnar, hún
verður svo hissa en hún finnur líka lykil-
inn: Gefðu frá þér stunu, feginsandvarp,
… og dyrnar opnast. (87)
Með tjáningunni hefur hún hleypt
sjálfri sér út úr lokaða herberginu og
öðlast frelsi.
Hjalti Snær Ægisson
Allt heitir
einhverntímann
eitthvað annað
Ófeigur Sigurðsson: Öræfi, Mál og menn-
ing, 2014
Sérhæfingin óendanlega er vangæf
skepna og næsta viðsjárverð tilhneiging
í allri þekkingarsköpun. Þegar hana
skortir heyrast brigsl um ónákvæmni en
gerist hún of ríkuleg má búast við að
orðið „rörsýn“ beri á góma. Í samhengi
skáldskapar má leggja þessa þversögn að
jöfnu við togstreituna á milli þess að
höfundur sé ýmist of lifaður eða of
menntaður og að jafnvægið þar á milli
sé vandfundið. Nákvæmlega þetta
vandamál er til umræðu í Öræfum
Ófeigs Sigurðssonar og kannski varpar
það ljósi á verkið allt; þegar skáldsaga
reiðir fram kenningar um fagurfræði-
lega analýsu er eðlilegt að hún sjálf fái
að vera prófsteinninn. Það er ekki laust
við að dýralæknirinn dr. Lassi liggi
undir þeim grun að vera málpípa höf-
undarins sjálfs þegar hún segir: „… eng-
inn í nútímanum á möguleika að verða
fjölfræðingur, það eru liðnir tímar…“1
Öræfi er í vissum skilningi mótspyrna
gegn þessu lögmáli því hún er skáldsaga,
sýslulýsing, vandlætingarpistill, háðs-
ádeila og sitthvað fleira. Í markaðs-
fræðilegum skilningi eru þær bækur
vandfundnar núorðið sem hafa verr
skilgreindan markhóp en þessi. Samt
rokseldist hún þegar hún kom út fyrir
jólin 2014.
Eins og títt er um góðar bækur er
söguþráðurinn í Öræfum hálfgert auka-
atriði. Og þó hverfist þessi þráður um
kjarna sem er bæði sannsögulegur og
glæpsamlegur, en hvort tveggja þykir
prýði í hefðbundnari frásagnarbók-
menntum. Miðdepill sögunnar er aust-
urríski örnefnafræðingurinn Bernharð-
ur Fingurbjörg sem ferðast til Íslands til
að „kanna veg móður sinnar“ (115) sem
hafði verið þar á ferð tveimur áratugum
fyrr ásamt systur sinni. Sagan um syst-
urnar er sjáanlega byggð á þeim voveif-
legu atburðum sem urðu á Skeiðarár-
sandi sumarið 1982 þegar tvær franskar
systur urðu fyrir árás manns sem myrti
aðra þeirra og særði hina.2 Ástríða
Bernharðs fyrir íslenskri náttúru er
tengd þessum atburði, móðir hans gefur
honum áskrift að National Geographic
„í sárabót fyrir það að hún var að fara í
langt ferðalag með systur sinni“ (92) og
við lestur þess tímarits kviknar áhugi
Bernharðs á örnefnum og landkönnun.
Sjálfur er Bernharður Fingurbjörg
nefndur í höfuðið á líparítinnskoti í
Vatnajökli og ferð hans inn í Öræfin er
því öðrum þræði sjálfsleit. Það er vel við
hæfi að örnefnafræði skuli vera svo
veigamikill þáttur í þverfaglegu verki
eins og þessu – eða ættum við kannski
að snúa þessu við og segja að hinn
útleitni stíll bókarinnar henti vel fyrir