Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Blaðsíða 16

K r i s t í n Ó m a r s d ó t t i r
16 TMM 2017 · 3
Ljósa (2010).
Ég safnaði heimildunum fyrir Ljósu í hartnær tuttugu ár – það er ekki
auðvelt að setja sig inn í gamla tíma, í þetta skipti tímabilið 1874 til 1938. Ég
fór nokkrum sinnum austur í Suðursveit og tók viðtöl við sveitunga. Söguna
byggi ég á ævi ömmu minnar Kristínar Eyjólfsdóttur sem ég vissi lítið um
afþví ekkert var talað um hana heima. Skrifin voru mikil áskorun um leið
og ég var logandi hrædd við efnið og spennt því það var skemmtilegt að setja
sig inn í þennan tíma í sveitinni og í Reykjavík. Bókinni var mjög vel tekið.
Hún fjallar um geðveiki.
Já og geðveikin var ástæðan fyrir því að það var aldrei rætt um ömmu
heima hjá okkur. Í barnæsku minni ræddu menn ekki um sjúkdóminn:
þetta var liðið og það var ekki til neins, manneskjan var dáin. Það hefur
margt breyst sem betur fer, úrræðin voru lítil sem engin á meðan amma lifði,
lyfin skiluðu sér ekki fyrr en eftir seinna stríð og amma var því lokuð ofan
í dárakistu einsog margir og endaði líf sitt inni í pínulitlu herbergi sem var
einungis opnanlegt utanfrá og minnti á skáp.
Ég er þakklát fyrir að mér tókst að ljúka við bókina, á meðan ég vann
að henni var ég svo hrædd um að skrifa tóma vitleysu. Ótti minn reyndist
óþarfur enda hafði ég marga og góða yfirlesara í liði með mér.
Bjarna-Dísa (2012).
Bókin styðst við þjóðsögu sem gerðist austur á Fjarðarheiði í lok átjándu
aldar og ég heyrði oft sem barn og lét fara í taugarnar á mér afþví hvað
sagan gerði Bjarna-Dísu vitlausa: manneskja með viti færi aldrei hálfnakin
gangandi yfir Fjarðarheiði um vetur. Tildurrófuskapur hennar átti að hafa
komið í veg fyrir að hún klæddi sig í almennilegan vetrarbúning. Þannig
dæmdi umhverfið veslings vinnustúlku sem langaði bara til að líta vel út.
Mig langaði til að taka upp hanskann fyrir Dísu og komst að því við eftir-
grennslan að hún fór vel búin yfir heiðina. Það varð samt hennar síðasta för.
Hún lifði af einveru í fimm dægur grafin í fönn en þegar björgunarmenn-
irnir komu á móti henni drápu þeir hana, fullir hjátrúar töldu þeir víst hún
væri afturgengin. Í þessu máli var aldrei réttað og engin vitnaleiðsla fór fram.
Til gamans má geta þess að Seyðisfjarðarkaupsstaður ásamt mér sjálfri
hefur komið upp minnisvarða um Dísu á þessu ári. Hann stendur uppi í svo-
kölluðum Dísubotni sem er á milli Stafa en þar á hún að hafa legið í fönninni.
Vonarlandið (2014).
Þar skrifa ég sögu kvenna í stritandi heimi Reykjavíkur 19. aldar. Kon-
unum hefur lítið verið sinnt. Helst hafa verið skrifaðar bækur um karla og
af körlum frá þessu tímabili. Ég skrifa í bókinni um þvottakonurnar í Laug-
unum, vatnsberana, konurnar sem báru fisk á reitum og roguðust með kol
upp úr skipum. Þessar konur unnu fyrir helmingi lægra kaupi en karlarnir,