Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Blaðsíða 43

K l u k k a I n d ó n e s í u
TMM 2017 · 3 43
nesíu allt frá síðari heimsstyrjöld í gegnum þessar
persónusögur. Fyrstu kúnnar Ayu eru japanskir
hermenn enda var landið hersetið af þeim um
tíma. Síðan er farið í gegnum baráttuna við Hol-
lendinga, sem reyndu án árangurs að ná eyjunum
aftur á sitt vald eftir að sjálfstæði var lýst yfir árið
1945. Meint tilraun kommúnista til valdaráns
árið 1965 er einnig á söguás bókarinnar sem og
þau miskunnarlausu dráp hersins á yfir hálfri
milljón kommúnista sem framin voru í kjölfarið.
Þar virðist Kurniawan reyndar tefla fram nýrri
söguskoðun, því að hann lætur kommúnistaleið-
togann Kliwon sitja og bíða eftir dagblöðum meðan meint uppreisn á að hafa
farið fram og lætur þar með að því liggja að herinn hafi sviðsett valdaránið.
Suharto og Sukarno, sem tóku sér nánast alræðisvald í landinu á seinnihluta
síðustu aldar, eru ekki nefndir á nafn í bókinni en maður finnur fyrir þeim og
harkalegum aðgerðum þeirra í gegnum aðalkarlhetjur bókarinnar; Shodanco
er t.d. talinn vera ígildi Suhartos í Halimunda.
Bókin felur í sér uppgjör við þessa tíma og einnig að vissu marki við
nýlendutímann. Hana mætti þar af leiðandi lesa undir formerkjum eftir-
lendufræða sem eru samkvæmt skilgreiningu í Snöru „fræðigrein sem fæst
við menningu og sjálfsmynd fólks í fyrrverandi nýlendum“. Hinir stóru við-
burðir þjóðarinnar eru settir í persónulegt samhengi, áhrif þeirra á venjulegt
fólk sýnd. Þar verður fegurðin ekki síður áhrifavaldur en hryllingurinn eins
og undirstrikað er með nafni fjórðu dóttur Ayu og titli bókarinnar. Fegurðin
er tvíeggjað sverð, hún gerir Dewi Ayu að ríkustu og eftirsóttustu konu Hali-
munda, en rænir dætur hennar sjálfsákvörðunarrétti svo þær mega þola alls
kyns hörmungar. Þess vegna vill Ayu ekki að neinn elski eða girnist hina
ófríðu Fegurð. Segja má að þar sé komið umhugsunarvert ef ekki hálfdapur-
legt viðbragð við ásælni purkunarlausra drottnara og hrotta, ef ekki við
kynhvötinni sjálfri. Rímar við hugmyndir um það skaðræði sem augnaráð
karlmannsins getur verið.
Ég sagði áður að verkið væri læsilegt sem helgast m.a. af hinni áreynslu-
lausu frásagnargleði höfundar og hæfileika hans til þess ná lesandanum á
sitt vald. Kurniawan notar þá aðferð að segja fyrst frá niðurstöðu atburða-
rásar og nýta síðan endurlit til þess að rekja atburðarásina. Þessu stílbragði
er beitt strax með upprisu Ayu í byrjun bókarinnar; þar er í rauninni komið
niðurlag hinnar miklu sögu sem rakin er í bókinni. Stílbragðið er svo endur-
tekið innan einstakra kafla. Með þessu tekst höfundi oft að ljá frásögninni
furðu sem vekur forvitni og skýrist síðar. Inn í blandar hann yfirnáttúru-
legum fyrirbærum, s.s. því að Dewi Ayi rísi upp frá dauðum, að barn gufi
skýringalaust upp úr maga dóttur hennar, að svín verði mennsk, að fólk
verði andsetið og að stúlku sé nauðgað af hundi. Yfirbragð skáldsögunnar er