Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Blaðsíða 77

K æ r a B e a t r i c e
TMM 2017 · 3 77
feðraveldisins. Svo færð þú haminn af mér til að skilja að þegar þú kemur út
á götu, niður á lestarstöðina, inn í verslunarmiðstöðina og sérð lögreglumann
standa þar, með lögin sín megin, með réttinn til að nálgast þig og biðja þig um
að sanna sakleysi þitt, þá vakna við það minningar. Um aðra misnotkun, aðra
einkennisbúninga, önnur augnatillit. Og nei, við þurfum ekki að fara svo
langt aftur sem til Þýskalands seinni heimsstyrjaldarinnar eða Suður-Afríku
á áttunda áratugnum. Okkur nægir sænsk nútímasaga, röð tilviljanakenndra
atvika sem sameiginlegur líkami okkar man skyndilega eftir.
Að vera sex ára og lenda á Arlanda, í sameiginlegu heimalandi okkar. Við
göngum í átt að tollinum, með pabba sem svitnar í lófunum, sem ræskir sig,
sem lagar á sér hárið og pússar skóna með því að nudda þeim í hnésbótina.
Tvisvar sinnum gengur hann úr skugga um að sænska vegabréfið sé í réttum
vasa. Öllum bleiku manneskjunum er hleypt framhjá. En pabbi okkar er
stoppaður. Og við hugsum: Kannski er þetta tilviljun. Að vera tíu ára gamall
og sjá sama leikinn endurtekinn. Kannski var það hreimurinn. Að vera tólf
ára og sjá enn og aftur það sama gerast. Kannski var það slitna taskan með
lélega rennilásnum. Að vera fjórtán, sextán, átján.
Að vera sjö ára og byrja í skólanum og fá kynningu á samfélaginu af föður
sem er þá þegar svo hræddur um að börnin hans muni erfa útskúfun hans.
Hann segir: „Þegar maður lítur út eins og við verður maður alltaf að vera
þúsund sinnum betri en allir aðrir til þess að vera ekki afneitað.“
„Af hverju?“
„Af því allir eru rasistar.“
„Ert þú rasisti?“
„Allir nema ég.“
Því það er þannig sem kynþáttahatur virkar. Það er aldrei hluti af okkar
sekt, okkar sögu, okkar erfðaefni. Það er alltaf einhvers staðar annars staðar,
aldrei hér, í mér, í okkur.
Að vera átta ára og horfa á spennumyndir þar sem dökkir menn nauðga,
bölva skelfilega, berja konurnar sínar, ræna börnunum sínum, svíkja og ljúga
og stela og misþyrma. Að vera sextán, nítján, tuttugu, þrjátíu og tveggja og
sjá sömu staðalmyndina … notaða aftur og aftur.
Að vera níu ára og ákveða að verða mesti námshesturinn í bekknum,
heimsins besti augnakarl. Allt fer samkvæmt áætlun og það er einungis þegar
kemur afleysingakennari sem einhver gerir ráð fyrir því að við séum vand-
ræðagemlingarnir í bekknum.
Að vera tíu og vera eltur af þjóðernissinnum í fyrsta en ekki síðasta sinn.
Þeir koma auga á sameiginlegan líkama okkar við rónabekkinn fyrir neðan
Högalids-kirkjuna, þeir öskra, við hlaupum, við felum okkur inní porti,
blóðbragð í munninum, sameiginlegt hjarta okkar hamast alla leiðina heim.
Að vera ellefu og lesa teiknimyndaseríu þar sem Austurlandabúar eru
dularfullir og framandi, fallega brúneygir, lostafullir (en jafnframt fláráðir).
Að vera tólf ára og fara í Mega-plötubúðina til að fá að hlusta á geisladisk