Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Blaðsíða 41

TMM 2017 · 3 41
Rúnar Helgi Vignisson
Klukka Indónesíu
– um indónesíska höfundinn Eka Kurniawan
Við höfum ekki haft miklar bókmenntalegar spurnir af Indónesíu þó að þar
búi um 260 milljónir manna, eða litlu færri en í Bandaríkjunum. Bent hefur
verið á að enginn höfundur frá Indónesíu eða Suðaustur-Asíu hafi fengið
Nóbelsverðlaunin í bókmenntum til þessa. Okkur og heiminum öllum
er kannski að einhverju leyti vorkunn því að í landinu eru töluð yfir 700
tungumál sem fáir utan eyjanna hafa tileinkað sér. En nú ber svo við að von
er á stórri skáldsögu eftir einn þekktasta núlifandi höfund Indónesíu, Eka
Kurniawan, sem nýtur vaxandi hylli um heim allan. Kurniawan er fæddur
árið 1975 í borginni Tasikmalaya á Vestur-Jövu og nam heimspeki við Gadjah
Mada-háskóla í Yogyakarta. Hann er fjölhæfur höfundur, skrifar smásögur,
skáldsögur, kvikmyndahandrit, greinar og blogg. Skáldverk hans hafa verið
kennd við töfraraunsæi og eftir að hafa lesið átta smásögur og tvær skáld-
sögur eftir hann finnst mér það ekki fjarri lagi. Það sem er þó meira um vert
er sköpunarkrafturinn og grótesk sagnagleðin sem einkennir verk hans – hér
er höfundur sem liggur mikið á hjarta og virðist eiga auðvelt með að koma
því frá sér á áhugaverðan hátt.
Þekktasta verk Kurniawans er skáldsagan Fegurð er sár (2002) sem kemur
nú út í íslenskri þýðingu Ólafar Pétursdóttur. Verkið er hátt í 500 síður og
spannar að minnsta kosti 50 ár úr sögu Indónesíu á 20. öld. Til að miðla
efninu nýtir Kurniawan sér stílbrögð úr verkfærakistu töfraraunsæisins. Úr
verður læsilegt verk sem er nokkurs konar Íslandsklukka indónesísku þjóðar-
innar, rekur og varpar ljósi á örlagaríkustu þættina í sköpunarsögu þessa
þjóðríkis sem er ári yngra en lýðveldið Ísland.
Fegurð er sár hefst á því að Dewi Ayu, persónan sem límir söguna saman,
ryðst upp úr gröf sinni eftir að hafa verið dáin í tuttugu og eitt ár. Hún hafði
fallið frá 52 ára, tólf dögum eftir að hafa orðið að ósk sinni og fætt forljóta
dóttur sem var gefið öfugmælanafnið Fegurð. Hún er svo ljót að hún minnir
meira á mannaskít en manneskju, eins og segir í bókinni. Það skýrist svo
í fantasíukenndum kafla í lok bókarinnar af hverju Ayu rífur sig upp úr
gröfinni og af hverju hún óskaði sér svo ófríðrar dóttur. Tilgangur Ayu með
upprisunni er reyndar fremur lítilmótlegur þegar tekið er mið af öðrum
atburðum bókarinnar, þjónar kannski fyrst og fremst ramma sögunnar, en
nær óneitanlega athygli lesandans og þar með er hálfur björninn unninn.